اندیکاتور (Indicator) چیست و انواع آن

آیا تاکنون نام اندیکاتور را شنیده‌اید؟ آیا می‌دانید از اندیکاتورها چگونه استفاده می‌شود؟ بهترین اندیکاتور کدام است؟ اگر پاسخ شما به این سوالات منفی است پیشنهاد می‌کنیم این مقاله از آکادمی پارسیان بورس را از دست ندهید چرا که قصد داریم شما را با اندیکاتور و انواع مختلف آن آشنا کنیم.

در گذشته برای خرید و فروش در بورس بر اساس ارزش اوراق تصمیم‌گیری می‌شد اما امروزه، از روش تحلیل تکنیکال استفاده می‌شود که بر اساس رفتار و افت و خیز نمودار قیمت، احتمالات را در آینده پیش‌بینی کند. یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال اندیکاتورها هستند که برای تحلیل قیمت‌ها در معاملات بازارهای مالی استفاده می‌شوند.

بعضی از اندیکاتورها مانند اندیکاتور RSI  و Stochastic از معروفیت بیشتری برخوردار بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و دسته دیگری از اندیکاتورها هم وجود دارند که شاید تا به امروز نام آن‌ها را نشنیده باشید. آشنایی با هر یک از این اندیکاتورها و یادگیری نحوه استفاده از آن‌ها به صورت ترکیبی می‌تواند یک استراتژی مناسب برای انجام معامله به شما ارائه دهد و شانس موفقیت شما را افزایش دهد.

اندیکاتور چیست؟

اگر حتی در یک دوره مختصر آموزش تحلیل تکنیکال شرکت کرده باشید حتماً اسم اندیکاتور را شنیده‌اید. اندیکاتور‌ها یا به عبارت دیگر شاخص‌ها توابع ریاضی هستند که با استفاده از فرمول‌های ریاضی در تجزیه و تحلیل بازارهای مالی به ما کمک شایانی می‌کنند. اندیکاتور‌ها که به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال به شمار می‌روند باعث درک بهتر از شرایط بازار می‌شوند. حجم معاملات و تاریخچه قیمت، از جمله پارامترهای مورد استفاده در اندیکاتور‌ها هستند و از آن‌ها برای ارزیابی و پیش‌بینی قدرت روند بازار استفاده می‌شود.

آشنایی با کاربردهای اندیکاتور

Indicator که تحت عنوان شاخص یا نوسانگر نیز شناخته می‌شود، یک ابزار به شکل نمودار است که به تحلیل رفتار قیمتی سهام کمک می‌کند. اندیکاتورها انواع مختلفی دارند و تحلیلگران با توجه به کاربرد هریک از آن‌ها بهترین اندیکاتور را بر حسب نیاز خود انتخاب می‌کنند.

نمی‌توان با قاطعیت گفت کدام یک از اندیکاتورها بهتر از دیگری است و پیش‌بینی دقیق‌تری از رفتار سهام به ما ارائه می‌دهد اما هر تحلیلگر بر اساس قدرت تحلیلی خود یا تجربیاتی که طی سال‌ها فعالیت در بازار سرمایه بدست می‌آورد از برخی از آن‌ها بیشتر استفاده می‌کند.

اندیکاتورها چند نوع دارد؟

به طور کلی دسته‌بندی‌های مختلفی برای اندیکاتورها وجود دارد. در یک دسته‌بندی کلی می‌توان اندیکاتورها را در چهار گروه قرار داد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

1. انواع اندیکاتورهای روندی

یکی از پارامترها در نمودار قیمت، روند است که می‌تواند صعودی، نزولی یا نوسانی باشد. تشخیص روند بازارهای مالی کار ساده‌ای نیست. در این مواقع تحلیلگران تکنیکال از اندیکاتورهای روندی کمک می‌گیرند و با استفاده از آن‌ها به تشخیص درست جهت و قدرت روند می‌پردازند. در ادامه به معرفی دو اندیکاتور روندی پرکاربرد می‌پردازیم:

اندیکاتور میانگین متحرک  (Moving Average)

این شاخص یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است. با استفاده از این Indicator می‌توان به راحتی و بدون مشکل روند سهم را تشخیص داد. این اندیکاتور با استفاده از میانگین قیمتی یک دوره زمانی مشخص، یک نمودار ترسیم می‌کند. دو نوع از این اندیکاتور وجود دارد:

1. میانگین متحرک ساده: در این روش میانگین قیمت‌های یک بازه زمانی مشخص (مثلاً 14 روزه) دارای وزن‌دهی برابری در محاسبه میانگین هستند. به عنوان مثال قیمت 14 روز قبل و قیمت روز گذشته هر دو سهمی برابر در محاسبه میانگین دارند. برای استفاده از این اندیکاتور می‌توانید EMA را در برنامه‌های تحلیل تکنیکال جستجو کنید.
2. میانگین متحرک نمایی: در این روش برعکس روش قبلی، به قیمت‌های گذشته نزدیک وزن‌‌دهی بیشتری اختصاص داده می‌شود. به عنوان مثال قیمت روز گذشته نسبت به قیمت 14 روز قبل وزن بیشتری در محاسبه میانگین دارد. این اندیکاتور نیز همانند قبلی با جستجوی EMA بر روی نمودار ظاهر می‌شود.

اندیکاتور باند بولینگر  (Bollinger band)

این Indicator قیمت را در بازار به طور کاملاً تصادفی تعیین می‌کند و هیچ توجهی به دیگر پارامترها همچون مسائل اقتصادی نداشته و برای پیش‌بینی قیمت سهام از مفاهیم آماری نظیر میانگین و انحراف معیار استفاده می‌کند.

بنابراین با استفاده از این پارامترها، دو مقدار حداکثر و حداقل برای حرکت قیمت سهم در نظر گرفته می‌شود و اینگونه فرض می‌شود که سهم با احتمال زیادی در این محدوده نوسان داشته باشد.

2. انواع اندیکاتورهای مومنتوم

اندیکاتور مومنتوم (Momentum) با تشخیص روند حرکتی، نرخ صعودی و نزولی یک دارایی را مشخص می‌کند و ضعف یا قدرت قیمت یک ارز دیجیتال را در بازه‌های زمانی مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. معامله‌گران با تحلیل و بررسی اندیکاتور مومنتوم روندهای صعودی بازار را تشخیص می‌دهند و فرصت خرید پیدا می‌کنند. انواع اندیکاتورهای مومنتوم که معامله‌گران و تحلیلگران می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند، عبارتند از:

اندیکاتور استوکاستیک  (Stochastic Oscillator)

یکی از انواع اندیکاتورهای مومنتوم، اندیکاتور استوکاستیک (نوسانگر تصادفی) است که برای مقایسه قیمت بسته شدن یک دارایی در یک بازه زمانی مشخص مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوسانگر تصادفی، حجم و قیمت یک دارایی را در بازار در نظر نمی‌گیرد بلکه تنها حرکت و سرعت آن را رصد می‌کند.

این اندیکاتور در شناسایی مناطق اشباع فروش و اشباع خرید به معامله‌گران کمک می‌کند و نوسان آن بین ۰ تا ۱۰۰ می‌باشد. زمانی که اندیکاتور عدد بالای ۸۰ را نشان دهد، منطقه مورد نظر به عنوان اشباع خرید و اگر این عدد پایین‌تر از ۲۰ باشد، منطقه مورد نظر به عنوان منطقه اشباع فروش در نظر گرفته می‌شود.

اندیکاتور RSI (شاخص قدرت نسبی)

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) به عنوان یکی دیگر از انواع اندیکاتورهای مومنتوم، ابزاری تکنیکال است که برای مشاهده تغییرات قیمت سهم و سرعت تغییر آن در یک بازه زمانی مشخص مورد استفاده قرار گرفته و همانند نوسانگر تصادفی بین ۰ تا ۱۰۰ نوسان می‌کند.

اندیکاتور شاخص میانگین جهت دار  (Average Directional Index)

معامله‌گران با استفاده از شاخص میانگین جهت‌دار یا ADX به منظور اندازه‌گیری حرکت قیمت یک دارایی و مشخص کردن جهت حرکت آن استفاده می‌کنند. این شاخص معمولاً عدد ۲۰ یا بالاتر از آن را نمایش می‌دهد و زمانی که عددی کمتر از ۲۰ نمایش داده شود، بازار مورد نظر در واقع بازار ثابت یا بدون جهت نام می‌گیرد.

3. انواع اندیکاتورهای حجمی

اندیکاتورهای حجمی وظیفه محاسبه میزان ورود نقدینگی به بورس یا خروج از آن را بر  عهده دارند و اینگونه به تحلیلگران بازارهای مالی کمک می‌کنند تا بتوانند جریان پول را نظاره‌گر باشند و با دقت بیشتر و خطای کمتر روند بازار را پیش‌بینی کنند. از جمله کاربردهای اندیکاتور حجم تشخیص و تایید روند و تشخیص حرکت‌های فرسوده و جعلی می‌باشد.

یکی از پارامترهای اندازه‌گیری تغییر روند یا تداوم آن حجم معاملات است و استفاده از اندیکاتورهای حجمی می‌تواند به پیش‌بینی بهتر و تحلیل دقیق‌تر کمک کند. در ادامه 3 مورد از کاربردی‌ترین اندیکاتورهای حجمی را بررسی می‌کنیم:

اندیکاتور Chaikin Money Flow

این اندیکاتور که اختصاراً CMF نامیده می‌شود، به محاسبه انباشت و توزیع در گذر زمان می‌پردازد. CMF  یک اندیکاتور حجم است که بین 100- تا 100+ نوسان دارد و زمانی که عدد 0 را نشان می‌دهد به معنای این است که در انباشت هستیم و نه در توزیع. هرچه بیشتر به سمت مثبت حرکت کنیم نشان‌دهنده انباشت بیشتر و هرچه به سمت منفی حرکت کنیم نشان‌دهنده توزیع بیشتر است.

اندیکاتور Volume Oscillator

والیوم اوسیلاتور که اغلب با نام مخفف خود یعنی VO شناخته می‌شود، یک اندیکاتور حجم است که در تشخیص حرکت‌های قوی بازار (صعودی و نزولی) به معامله‌گران کمک می‌کند و بهترین زمان برای ورود به معامله را تعیین می‌کند. اندیکاتور volume همچنین حمایت و مقاومت‌های حال و آینده سهم را نیز شناسایی می‌کند.

نمودار volume به دو رنگ سبز و قرمز دیده می‌شود. زمانی که نمودار قرمز است نشان‌دهنده افزایش عرضه بوده و امکان بررسی مقاومت معتبر با استفاده از حجم معاملات وجود دارد و زمانی که سبز است، نشان‌دهنده وجود حمایت قوی و افزایش تقاضا برای نمودار قیمت سهم است. البته باید گفت که همانند سایر اندیکاتورها، این اندیکاتور نیز بهتر است در ترکیب با سایر اندیکاتورها مثلا اندیکاتور مومنتوم مورد استفاده قرار گیرد تا تحلیل معتبرتری صورت گیرد.

اندیکاتور Balance of Power

این اندیکاتور که به طور اختصاری BOP  نیز نامیده می‌شود نقش محاسبه فشار خرید یا فروش را بر عهده دارد و بین اعداد 1- تا 1+ در نوسان است. اگر عددی که نشان می‌دهد بالاتر از صفر باشد، یعنی خریداران کنترل بازار ارز را در دست دارند و اگر زیر صفر باشد، یعنی قدرت در دست فروشندگان است.

اگر قیمت از هر طرف به صفر نزدیک شود، احتمال بازگشت قیمت وجود دارد. هنگام کار با این اندیکاتور می‌توان با استفاده از واگرایی‌ها سیگنال‌های خوبی برای خرید و فروش دریافت کرد.

4. انواع اندیکاتورهای نوسانی

اندیکاتورهای نوسانی که به اسیلاتور نیز معروف هستند از بهترین شاخص‌ها برای تعیین و پیش‌بینی نقاط ورود به بازار و خروج از آن به شمار می‌روند. در واقع اسیلاتورها یک شاخص عددی هستند که بین دو سطح حداقل و حداکثر نوسان می‌کنند. در این محدوده‌ها دو منطقه وجود دارد که ما آن‌ها را تحت عنوان سطوح اشباع خرید و اشباع فروش می‌شناسیم و خروج از هر کدام از این دو سطح منجر به صدور سیگنال فروش یا خرید می‌شود.

یکی از نکات کلیدی در آموزش ارز دیجیتال، استفاده از اندیکاتورهای نوسانی در کنار یک اندیکاتور روندی است که می‌تواند کمک شایانی به تحلیلگر و پیش‌بینی رفتار سهم در بازار رمزارزها کند. در ادامه به معرفی و بررسی کاربردی‌ترین اندیکاتورهای نوسانی می‌پردازیم:

اندیکاتور  RSI

این اندیکاتور یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد و محبوب در بورس است. محدوده نوسانی این اندیکاتور مانند سایر اسیلاتورها در یک بازه و از صفر تا 100 است. RSI در واقع قدرت خریداران و فروشندگان نسبت به یکدیگر را نشان می‌دهد و به همین علت “شاخص قدرت نسبی” نیز نامیده می‌شود.

اندیکاتور مکدی  (MACD)

اندیکاتور MACD کوتاه‌شده عبارت Moving Average Convergence Divergence است که به معنای همگرایی (Convergence) و واگرایی (Divergence) میانگین متحرک می‌باشد. این اندیکاتور با استفاده از ۳ میانگین متحرک (9 روزه، 12 روزه و 26 روزه)  به معامله‌گران کمک می‌کند تا قدرت، جهت و شتاب یک روند صعودی یا نزولی را تشخیص دهند.

اندیکاتور استوکاستیک  (Stochastic)

این اندیکاتور وضعیت سهم را بر اساس محدوده قیمت‌ در یک بازه زمانی پیش‌فرض که معمولا 14 روز است نشان می‌دهد. یکی از نکات کاربردی در دنیای رمزارزها استفاده از این اندیکاتور در کنار ابزارهای دیگر مانند اندیکاتور RSI و MACD است تا از سیگنال‌های خرید و فروش صادرشده اطمینان خاطر پیدا کنید.

5. سایر اندیکاتورها

باید گفت که علاوه بر مواردی که پیش از این معرفی کردیم، شاخص‌های کمتر شناخته‌شده‌ای نیز در دنیای رمزارزها وجود دارد و استفاده از آن‌ها خالی از لطف نیست. در ادامه دو اندیکاتور کمتر شناخته‌شده را به شما معرفی می‌کنیم:

اندیکاتور  LFX

LFX با نام اندیکاتور جریان سفارش نیز شاخته می‌شود و علت این نامگذاری این است که این ابزار امکان دنبال کردن قیمت و پیش‌بینی آن بر اساس جریان سفارش را در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد. این اندیکاتور بر روی نمودار قیمت به شکل یک سایه دیده می‌شود و هشدارها را با استفاده از چندین فلش‌ مختلف نمایش می‌هد. این هشدار‌ها در واقع همان نشانه‌های خرید یا فروش سهم هستند. LFX قدرت بالایی داشته و کار کردن با آن بسیار آسان است.

اندیکاتور پین‌بار

اندیکاتور بعدی، پین‌بار است که حد ضرر و حد سود را بر روی نمودار نشان می‌دهد. شکل این اندیکاتور بر روی نمودار قیمت به شکل مستطیل‌هایی است که شمع‌ها را احاطه کرده‌اند و فلش‌ها نیز در واقع هشدار صعودی و نزولی روند را نشان‌ می‌دهند.

دسته‌بندی اندیکاتورها از نظر زمانی

همانطور که پیش از این ذکر شد، برای تقسیم‌بندی اندیکاتورها ملاک‌های مختلفی را می‌توان در نظر گرفت. یکی از انواع تقسیم‌بندی‌ها براساس زمان ترسیم Indicator است که به دو دسته پیشرو و پسرو تقسیم می‌شوند:

1. اندیکاتور پیشرو  (Leading Indicator)

به اندیکاتوری گفته می‌شود که قادر است روند حرکت نمودار را پیش‌بینی کند و اطلاعات جامعی در رابطه با رفتار قیمتی سهم در آینده در اختیار ما قرار می‌دهد. از جمله اندیکاتورهای مهم پیشرو، اندیکاتور استوکاستیک می‌باشد. در دوره‌های آموزش فارکس در شیراز همواره به این نکته تاکید می‌شود که این اندیکاتورها را باید در ترکیب با دیگر شاخص‌ها استفاده کرد و نباید به تنهایی مورد استفاده قرار گیرند.

2. اندیکاتور پس‌رو (Lagging Indicator)

همانطور که از نام این اندیکاتور مسخص است، این نوع از اندیکاتورها عقب‌تر از نمودار حرکت می‌کنند و برای دریافت سیگنال‌های تغییر روند بازرا گزینه مناسبی به شمار می‌آیند. همانند سایر اندیکاتورها بهتر است که به تنهایی مورد استفاده قرار نگیرند.

نتیجه‌گیری

در این مطلب از آکامی پارسیان بورس به بررسی انواع اندیکاتور و کاربرد هریک از آن‌ها پرداختیم. اگر از فعالان بازار سرمایه هستید و از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنید حتما می‌دانید که که نباید معاملات خود را بر اساس سیگنال‌های دریافت‌شده از تنها یک اندیکاتور انجام دهید بلکه باید برحسب نیاز و با توجه به نوع استراتژی معاملاتی خود از ترکیب دو یا سه اندیکاتور استفاده کنید و آن‌ها را همواره روی نمودار قیمت رصد کنید. به این ترتیب، خواهید توانست مطمئن‌تر و با ریسک کمتری تصمیم‌گیری کنید و شانس موفقیت خود را افزایش دهید.

سوالات متداول

1. Indicator چیست؟
   اندیکاتورها توابع ریاضی هستند که روی نمودار قیمت دارایی‌ها ظاهر می‌شوند و با توجه به روند حرکت نمودار، تغییرات قیمت در آینده را پیش‌بینی می‌کنند.

2. انواع اندیکاتورها کدام‌اند؟
   اندیکاتورها انواع مختلفی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به اندیکاتورهای نوسانی، روندی و حجمی اشاره کرد.

3. بهترین اندیکاتور برای نوسان‌گیری چیست؟
   اندیکاتورهای RSI، MACD و Stochastic بهترین اندیکاتورها برای نوسان‌گیری هستند.