پول دیجیتال چیست؟ آشنایی با تاریخچه پول دیجیتال

از دوران‌های گذشته، انسان‌ها به دنبال راه‌هایی برای تسریع و ساده‌سازی فرآیند تبادل پول در غالب پول دیجیتال برای توسعه روابط تجاری خود بودند. پرداخت کالا یا خدمات به صورت معمولاً حضوری، یک چالش مهم در زندگی انسانی به شمار می‌آمد. تا زمانی که پول به صورت نقدی باید تبادل می‌شد، خطرات امنیتی و مشکلات ناشی از حمل و نقل نقدینگی همواره وجود داشت.

توسعه فناوری و نیاز به تسهیل تراکنش‌های مالی، منجر به ظهور انواع پول دیجیتال و فناوری‌های پرداخت الکترونیکی شد. این تلاش برای رفع مشکلات مذکور، سبب شکل‌گیری ارزهای دیجیتال متنوع و پیشرفت فناوری پرداخت الکترونیکی شد. با پیشرفت روزافزون فناوری، به ویژه با انتشار گسترده اینترنت، راه‌حل‌های بیشتری برای تسهیل تراکنش‌های مالی ظاهر شدند.

اما پول دیجیتال چیست؟ چگونه در روابط مالی تاثیر می‌گذارد؟ در این مقاله از آکادمی پارسیان بورس به بررسی مفهوم پول دیجیتال می­پردازیم.

پول دیجیتال چیست؟

پول دیجیتال به عنوان یک جایگزین الکترونیکی برای پول نقد تعریف می‌شود که با استفاده از وسایل الکترونیکی منتقل و مبادله می‌شود. این نوع پول از طریق سیستم‌های آنلاین محاسبه و منتقل می‌شود و در دستگاه‌های الکترونیکی نمایش داده می‌شود. این دستگاه ممکن است یک نرم‌افزار مانند یک سیستم بانکی، یک صرافی آنلاین، یک سرویس پرداخت مانند پی پال، یا یک دستگاه سخت‌افزاری مانند یک گوشی هوشمند یا یک کارت اعتباری باشد.

پول دیجیتال در واقعیت به شکل فیزیکی قابل لمس نیست، اما معمولاً به عنوان نماینده­ای از ارزهای فیات مانند دلار یا یورو عمل می‌کند. در برخی موارد، این پول دیجیتال می‌تواند تبدیل به پول نقد فیزیکی شود، به عنوان مثال با استفاده از دستگاه‌های خودپرداز.

تاریخچه پول دیجیتال

اولین شخصی که Digital Money را  ابداع کرد، یک دانشجوی ۲۸ ساله دکترای علوم کامپیوتر از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی به نام دیوید چام (David Chaum) بود. او مدت زمان طولانی به تحقیق در زمینه پرداخت‌های ناشناس و امن مشغول بود و در سال ۱۹۸۳ یک رساله علمی منتشر کرد که در آن درباره پول دیجیتال صحبت کرد. سپس در سال‌های بعد، ایده خود را با ایجاد یک ارز دیجیتال به نام “دیجی کش”(DigiCash)  عملی کرد.

ریشه‌های پول دیحیتال به تأسیس شرکت دیجی‌کش توسط دیوید چام در اواخر دهه ۹۰ برمی‌گردد. دیجی‌کش از تکنولوژی رمزنگاری استفاده می‌کرد و به بانک‌ها امکان انتقال ارزش الکترونیکی را می­داد. یکی از اولین پول‌های دیجیتال ای-گلد است که با پشتوانه طلا در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد. پول دیجیتال مشهور دیگر به نام “لیبرتی رزرو” (Liberty Reserve) که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد. این سرویس به کاربران اجازه می‌داد تا پول دلار یا یورو را به واحد مشخص شده تبدیل کرده و با دستمزد ۱٪ بین یکدیگر مبادله کنند.

هر دو این سرویس‌ها متمرکز بوده و به عنوان وسیله‌ای برای پول‌شویی شناخته می‌شدند. به همین دلیل، دولت آمریکا این دو سرویس را تعطیل کرد و این اتفاق موجب افزایش علاقه به استفاده از پول‌های دیجیتال شد. این تغییرات با معرفی بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ همراه بود، که آن را به بزرگ‌ترین و پذیرفته‌شده‌ترین پول دیجیتال تبدیل کرد. بیت‌کوین از فناوری دفتر کل توزیع شده بهره‌ می­برد و به افراد امکان مبادله دارایی‌های خود بدون واسطه را می­دهد.

انواع پول دیجیتال

بسیاری از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که بیت کوین اولین پول دیجیتال بوده است، اما در واقعیت ارزهای دیجیتال دیگری نیز قبل از آن وجود داشتند و به عنوان پول دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در ادامه به معرفی تعدادی از این ارزهای دیجیتال پیش از بیت کوین می‌پردازیم:

1. دیجی کش  (DigiCash)

همانطور که قبلاً بیان کردیم این ارز در سال 1990 عرضه و ارائه شد. شرکت دیجی کش از پروتکل‌های امنیتی مانند امضای کور دیجیتال و رمزنگاری کلید عمومی برای حفظ ناشناسی تراکنش‌ها استفاده می‌کرد. اما متأسفانه، به دلیل کمبود توانایی جذب مشتریان و محدودیت‌های فنی آن زمان،DigiCash  در نهایت به مشکلات مالی برخورد کرد و بسته شد.

2. پی‌پال  (PayPal)

در سال ۱۹۹۸، تیمی از برنامه‌نویسان به نامMax Levchin، پیتر تیل، لوک نوسک و کن هاوری شرکت     Confinity  را تأسیس کردند و سرویس انتقال پول به نام PayPal را راه‌اندازی کردند.  PayPalبه موفقیت‌های بزرگی در زمینه پرداخت‌های آنلاین دست یافت و در سال ۲۰۰۲ به قیمت ۱.۵ میلیارد دلار به eBay  فروخته شد.

3. ای گلد  (E-gold)

اوایل دهه ۲۰۰۰،E-gold  با پشتوانه طلا توسط داگلاس جکسون معرفی شد و به عنوان یک پول دیجیتال متمرکز در اینترنت قابل انتقال بود. این سرویس به مشکلات حقوقی برخورد کرد و در نهایت در سال ۲۰۰۵ توسط دولت آمریکا تعطیل شد.

4. بی مانی  (bmoney)

بی مانی توسط وی دای (Wei Dai) در سال ۱۹۹۸ طراحی شد. این پروژه تا حدی شبیه به ارزهای دیجیتال امروزی بود و از الگوریتم‌های امنیتی استفاده می‌کرد. اگرچه بی مانی هرگز به صورت رسمی راه‌اندازی نشد، ولی ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، برای توسعه طرح خود از وی دای کمک گرفت.

5. بیت گلد  (bitgold)

بیب گلد در سال ۱۹۹۸ توسط نیک سابو طراحی شد و از الگوریتم اثبات انجام کار (POW) استفاده می‌کرد. این پروژه به عنوان یک اساس غیرمتمرکز برای پول دیجیتال معرفی شد.

این ارزها و سیستم‌های پرداخت دیجیتال نشان می‌دهند که تلاش‌های زیادی در جهت توسعه پول‌های دیجیتال به عنوان جایگزینی برای پول نقد قبل از ظهور بیت کوین صورت گرفته بودند.

مزایای پول دیجیتال

در گذشته، بانک‌ها در آمریکا و افرادی که از کارت‌های اعتباری استفاده می‌کردند، با موانع زیادی در پذیرش و استفاده از کارت‌های اعتباری مواجه بودند. این امر به دلیل پیچیدگی بالای فرآیند استفاده از آن­ها بود. قبل از دیجیتالی شدن نهایی، اطلاعات کارت اعتباری در اوایل دهه ۷۰ به گونه‌ای بود که مشتریانی که از کارت‌های اعتباری برای پرداخت استفاده می‌کردند، ملزم به تماس با بانک صادرکننده می‌شدند. سپس بانک با شرکت صادرکننده کارت تماس می‌گرفت و یک کارمند به صورت دستی نام مشتری و موجودی اعتبار را در دفترکل بررسی می‌کرد تا در نهایت معامله را تایید و ثبت کند. اما در دهه ۱۹۷۰، مردم بیشتر به کامپیوتر به عنوان بخشی از فرآیند خرید متکی شدند.

اما پیدایش پول دیجیتال باعث شد تا بسیاری از چالش‌های زندگی انسان برطرف شود. سه مزیت مهم پول دیجیتال عبارت است از:

1. ساده‌تر کردن زیرساخت‌های مالی

پول دیجیتال می‌تواند فرآیند‌های مالی را ساده‌تر کند و نیاز به واسطه‌های مالی را کاهش دهد. افراد می‌توانند به راحتی تراکنش‌های مالی را انجام دهند و به سرعت به مشکلات مالی خود پاسخ دهند.

2. ارزان‌تر و سریع‌تر بودن تراکنش‌ها

پول دیجیتال انجام تراکنش‌های پولی را ارزان‌تر و سریع‌تر می‌کند. این امر به عنوان یکی از مزیت‌های اساسی آن شناخته می‌شود، زیرا تراکنش‌های مالی به سرعت در سطح ملی و بین‌المللی انجام می‌شوند.

3. تسهیل اجرای سیاست‌های پولی

پول دیجیتال می‌تواند اجرای سیاست‌های پولی توسط بانک‌های مرکزی را تسهیل دهد. این امکان را فراهم می‌کند که بانک‌ها به راحتی تغییرات در نرخ بهره‌ها و سیاست‌های پولی را اجرا کنند.

مزیت پول دیجیتال در مقایسه با پول نقد

پول دیجیتال از نظر مفهوم و کاربرد مشابه پول نقدی است. زیرا می‌تواند یک واحد حساب و وسیله‌ای برای تراکنش‌های روزانه باشد. اما پول دیجیتال از پول نقد متفاوت است زیرا روند تراکنش‌های پولی را بهبود می‌بخشد. به عنوان مثال، پول دیجیتال می‌تواند انتقال ارز در سراسر مرزها را در مقایسه با پول استاندارد آسان‌تر و سریع‌تر کند. این شکل از پول همچنین روند اجرای سیاست پولی را برای بانک‌های مرکزی ساده‌تر می‌کند.

البته پول دیجیتال در معرض خطراتی همچون هک قرار دارد و می‌تواند اطلاعات و دارایی کاربران را تهدید کند. به همین دلیل استفاده از رمزنگاری حریم خصوصی در پول دیجیتال، تراکنش‌های مربوط به آنها را ایمن و مقاوم در برابر تلاش‌های نفوذ و سانسور می‌کند.

اگر علاقه­مند به استفاده از ارز دیجیتال هستید توصیه می­شود که حتما در دوره­های آموزشی موسسه­های معتبر شرکت کنید تا بتوانید اطلاعات کاملی نسبت به پول­های دیجیتال بدست آورید, دوره­هایی مانند آموزش ارز دیجیتال آکادمی پارسیان بورس می­تواند مفهوم بهتری از پول­های دیجیتال را به شما معرفی کند.

معایب پول دیجیتال

معایب اصلی پول دیجیتال به شرح زیر است:

1. کمبود قوانین نظارتی از یک مزیت تا عیب بزرگ

اگرچه کمبود قوانین نظارتی می‌تواند به عنوان یک مزیت برای برخی افراد به نظر برسد، اما این موضوع می‌تواند به عیب بزرگی تبدیل شود. بدون قوانین و مقررات کافی، مصرف کنندگان ممکن است در معرض خطراتی همچون کلاهبرداری، احتمالی از دست دادن دارایی‌ها و تخلفات مالی قرار گیرند.

2. امنیت همیشه جای سوال دارد

امنیت پول دیجیتال همیشه یک موضوع حیاتی است. امکان دسترسی غیرمجاز به کیف‌های دیجیتال، سرقت اطلاعات شخصی و کلاهبرداری‌های امنیتی ممکن است برای کاربران مسائلی دشوار ایجاد کند.

تفاوت پول یجیتال و ارز دیجیتال

پول دیجیتال و ارزهای دیجیتال دو مفهوم متفاوتی هستند که به صورت غلط مترادف یکدیگر استفاده می‌شوند. پول دیجیتال به ارزش‌های دیجیتالی اشاره دارد که ذخیره و منتقل می‌شوند و از طریق شبکه‌های آنلاین قابل دسترسی هستند. در مقابل، ارزهای دیجیتال توسط سیستم‌های غیرمتمرکز و تکنولوژی بلاکچین مدیریت و تأیید می‌شوند. تفاوت اصلی این دو در مدیریت و نظارت بر آنها، نوسانات بازار و مسائل مرتبط با ارزش و پشتوانه آنهاست.

پول دیجیتال عبارت است از ارزش‌های ذخیره شده در قالب دیجیتال که می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و به صورت الکترونیکی منتقل شوند. این نوع پول ممکن است توسط مؤسسات مالی متمرکز مدیریت شود و معمولاً مقررات مرتبط با آن وجود دارد. پول دیجیتال به عنوان یک شکل از پول الکترونیکی کلاسیک عمل می‌کند و تحت نظر مؤسسات مالی و قوانین مربوط به امور مالی قرار دارد.

در مقابل، ارزهای دیجیتال توسط یک شبکه غیرمتمرکز از کامپیوترها و ماینرها اداره می‌شوند و تراکنش‌های آن­ها توسط رمزنگاری و تکنولوژی بلاکچین تأیید می‌شوند. ارزهای دیجیتال اغلب معاملاتی غیرمتمرکز و غیرقابل تغییر فراهم می‌کنند و معمولاً بدون نیاز به واسطه مالی انجام می‌شوند. ارزهای دیجیتال معمولاً از ارزش ذاتی مستقلی برخوردار نیستند و ارزش آنها ممکن است تحت تأثیر نوسانات بازار قرار گیرد.

همچنین، استیبل کوین‌ها به عنوان یک زیرمجموعه از ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند که تلاش می‌کنند تا عیب‌های نوسانات بازار ارزهای دیجیتال را از بین ببرند. این ارزها معمولاً توسط یک یا چند دارایی پشتیبانی می‌شوند که می‌تواند شامل ارزهای فیات مثل دلار یا یورو باشد. این پشتوانه‌ها باعث ایجاد پایداری در ارزش استیبل کوین‌ها می‌شوند و آن­ها را به عنوان یک پل بین پول دیجیتال و ارزهای معمولی تعبیه می‌کنند.

شرکت‌­های پرداخت پول دیجیتال

ریشه‌های ایجاد پول الکترونیکی به شرکت‌هایی برمی‌گردد که در توسعه این فناوری جدید نقش داشتند. برخی از این شرکت‌ها در حال حاضر منحل شده‌اند، اما تأثیر آن‌ها در شکل‌گیری پول دیجیتال نادیده گرفته نمی‌شود. در ادامه به معرفی اولین شرکت‌های پرداخت پول دیجیتال و محبوب‌ترین آن‌ها در حال حاضر می‌پردازیم.

1. لیبرتی رزرو  (Liberty Reserve)

 Liberty Reserveدر سال ۲۰۰۶ تأسیس شد و به عنوان یک تجارت انتقال پول دیجیتال ناشناس مطرح شد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌داد تا حساب‌های خود را ایجاد کنند و بدون نیاز به هیچ گونه تأییدیه‌ای به هر کسی پول انتقال دهند. اما به علت استفاده‌های غیرقانونی و پشتیبانی از فعالیت‌های جنایی، این پلتفرم توسط مقامات بسیاری از کشورها متوقف و مسئولان آن دستگیر شدند. در نهایت، در سال ۲۰۱۳،Liberty Reserve  به تعطیلی رسید.

2. وب مانی  (WebMoney)

 WebMoneyدر سال ۱۹۹۸ تأسیس شد و ارائه‌دهنده خدمات مالی متنوعی از جمله راه‌حل‌های پرداخت همتا به همتا، خدمات بازرگانی، صورتحساب و پرداخت آنلاین بود. این پلتفرم ابتدا به عنوان واسطه بین فروشندگان و خریداران در سایت تجارت Taobao C2C عمل می‌کرد. WebMoney در حال حاضر تعدادی از ارزهای بین‌المللی از جمله GBP، USD، روبل روسیه و بیت‌کوین را پشتیبانی می‌کند.

3. علی بابا  (Alibaba)

علی بابا یک شرکت تجارت الکترونیک آنلاین در چین است که در سال ۲۰۰۴ سیستم پرداخت Alipay را راه‌اندازی کرد. این سیستم در ابتدا به عنوان واسطه بین فروشندگان و خریداران در سایت Taobao C2C عمل می‌کرد و به فروشندگان این امکان را می‌داد تا زمانی که خریدار محصول را تأیید نکرده بود، پولی از خریدار دریافت نکنند. Alipay اکنون از ارزهای متنوعی پشتیبانی می‌کند و در چین یکی از پرکاربردترین پلتفرم‌های پرداخت است.

4. پرفکت مانی  (Perfect Money )

پرفکت مانی در سال ۲۰۰۷ تأسیس شد و خدماتی مشابه Liberty Reserve بدون نیاز به تایید را ارائه می‌دهد. این پلتفرم از چندین ارز از جمله USD، EUR،GBP  و BTC  پشتیبانی می‌کند. با این حال، پرفکت مانی در ایالات متحده در دسترس نیست.

این شرکت‌ها در توسعه و شکل‌گیری فضای پول دیجیتال نقش مهمی ایفا کرده‌اند، اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که بسیاری از آن‌ها به دلیل مشکلات حقوقی یا فعالیت‌های غیرقانونی تعطیل شده‌اند یا در بازار بین‌المللی تأثیر چندانی نداشته‌اند.

نتیجه گیری

پول­های دیجیتال به منظور تسهیل در فرآیند مبادلات به وجود آمدند و از زمان پیدایش پول­های دیجیتال سیستم مبادلاتی و مالی دستخوش تغییرات بزرگی شد. در این مقاله از آکادمی پارسیان بورس ما به معرفی پول دیجیتال و انواع آن پرداختیم.