حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟ (+ نظر مراجع تقلید)

با توجه به ناشناخته بودن ارزهای دیجیتال یکی از پرسش هایی که همواره ذهن معامله گران را به خود مشغول کرده است “حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟” ، “حکم شرعی ارز دیجیتال اهل سنت چیست؟“ ، “آیا ارز دیجیتال قمار است؟” می‌باشد. برخی نیز به صورت پیش فرض تصور می کنند که ارز دیجیتال حرام بوده و سوالاتی از جمله اینکه “چرا ارز دیجیتال حرام است؟!” را مطرح می‌کنند، درصورتی که چنین چیزی به‌صورت مطلق صحیح نمی‌باشد.

برای آشنایی با این موضوع باید ابتدا به شناسایی ریشه های ارز دیجیتال بپردازیم که البته در دوره آموزش ارز دیجیتال در مشهد و دوره آموزش آنلاین ارز دیجیتال پارسیان بورس بصورت کامل به این موارد پرداخته شده است. ارزهای دیجیتال مانند اتریوم و بیت کوین که با عنوان پول های غیرمتمرکز شناخته می شوند.

غیر متمرکز به این معنی است که برای تولید این پول ها مرکزی وجود ندارد. اولین پول دیجیتال بیت کوین است که به عنوان یک پول دیجیتال کامل با سیستم پرداخت جدید شناخته شده است. بیت کوین اولین شبکه پرداخت غیر متمرکز نقطه به نقطه است که به وسیله ی کاربرانش بدون نیاز به هیچ نوع واسطه ای شکل گرفته است.

ریشه‌های رمز ارزها بازمی گردد به تاسیس شرکت دیجی کش در سال 1990 توسط دیوید چاوم که دیجی کش را با کمک علم رمزنگاری به وجود آورد و برای بانک‌ها یک بستر را ایجاد کرد که به کمک آن قابلیت انتقال ارزش به شکل دیجیتال و الکترونیکی را فراهم می‌آورد.

بررسی حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال مانند بیت کوین براساس اصول چهارگانه‌ی معاملات مورد بررسی قرار می‌گیرد. براساس این اصول وجود یا عدم وجود ضرر غرر اکل مال به باطل ربا است که در ارتباط با رمز ارزهای دیجیتال حکم غرر است که آیت اله لنکرانی به آن اشاره کرده است. در این مبحث مسئله‌ی مال به باطل مورد پژوهش و بررسی قرار می‌گیرد.

یکی از مهم ترین اشکالاتی که برای رمز ارزها مطرح می‌شود این اشکال را معمولاً پیروان اهل سنت مطرح می‌کنند این اشکال به بحث قمار در استخراج مربوط می‌شود. به این دلیل که استخراج کنندگان در هر لحظه نمی‌دانند که در مقابل منابع مصرفی جایزه‌ی بلاک را دریافت خواهند کرد یا خیر این موضوع به عنوان یک مساله و به شکل یک احتمال باقی مانده است.

قاعده‌ی بدون ضرر و بدون ضرار در اسلام از فقه فردی به صورت اولی به فقه حکومتی وارد می‌شود که بیانگر این موضوع است که در طرف یا طرفین در هیچ معامله‌ای نباید از سمت معامله متضرر شوند که این امر قابلیت تعمیم به سطح حکومتی و اقتصاد را نیز دارد.

با این تفاسیر قیمت یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بهتر از هر کالای دیگری در سطح جهانی به وسیله‌ی عرضه و تقاضا کنترل و تعیین می‌شوند. بنابراین در سطح فردی ضرری متوجه فرد نمی‌باشد به این دلیل که افراد از قیمت آگاه هستند. در غیر این صورت شرط غرر در معامله برقرار خواهد بود.

ضررهای عمومی از حضور ارزهای دیجیتال برای جامعه قابل اثبات نیستند. همان طور که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، ارزهای دیجیتال از ویژگی های خاصی برخوردار هستند که از نظر اسلام مورد قبول است. اما ارزهای فعلی که در دنیا وجود دارند فعلاً فاقد این ویژگی ها هستند.

یکی دیگر از عواملی که برای ابطال معامله با بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال و حرام بودن آن مطرح می‌شود این است که ادعا می‌شود با انجام این معاملات با دشمنان مسلمانان و امثال آن که می‌تواند به عنوان قاعده‌ی نفی فی سبیل برای ارائه کردن حکم شرعی له یا علیه ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

در ادامه‌ی قاعده‌ی نفی سبیل که بر مسدود کردن و امکان تسلط دیگران بر جامعه‌ی مسلمین نظارت دارد که به وسیله‌ی ارزهای دیجیتال است می‌پردازد.

یکی از قدرتمند ترین جواب ها به این شبهات قاعده‌ی شرعی «البینه علی المدعی» می‌باشد که به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم که مدعیان این شبهات در مورد حکم شرعی ارزهای دیجیتال تا زمانی که علت واضح و دقیقی برای اثبات این مدعا نداشته باشند، نمی‌توانند به این شبهات استناد کرده و حکمی را در جهت رد رمز ارزهای دیجیتال صادر کنند.

با توجه به اینکه ساختار غیر متمرکز و توزیع شده بیشتر شبکه های بلاکچین از قابلیت رصد و مشاهده برخوردار هستند. با توجه به این موارد این است مالکیت در بلاکچین به شکل خصوصی است و یک حکومت خارجی به صرف اینکه ارزهای دیجیتال و ماینر کردن آن در اختیار مردم آن کشور است این امکان را ندارد که بر کشورهای تسلط داشته باشد.

در مورد ماهیت اکوسیستم بلاکچین در شباهت با خود شبکه یک نوع توزیع شدگی را بیان می کند که طرف های مختلف که در شبکه حاضر هستند در برخی موارد منافع متضادی را در پی دارد.

به عنوان مثال صاحبان ارزهای دیجیتال، استخراج کنندگان، صرافی های ارزهای دیجیتال، توسعه دهندگان بلاکچین، کیف پول‌های ارزهای دیجیتال و همه‌ی طرف های درگیر در یک اکوسیستم قرار دارند که هیچ کدام از آن ها بدون حضور حداقلی دیگران امکان فعالیت ندارند.

یک مثال دیگر که می‌توانیم اشاره کنیم این است که تسلط داشتن بر مخزن کد بیت کوین این امکان را به وجود نمی‌آورد که بر شبکه بلاکچین بیت کوین نیز مسلط شوند. در ارتباط با رعایت مصلحت مسلمانان هم هیچ ادله یا ادعا له ای بر علیه رمز ارزهای دیجیتال در تقابل با مصلحت مسلمین وجود ندارد.

حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

در اسلام و در قرآن کریم به طور مستقیم به ارز دیجیتال اشاره‌ای نشده است، اما برخی از آیات می‌توانند برای درک حکم ارز دیجیتال به کار گرفته شوند. به عنوان مثال، در آیه 39 سوره روم، خداوند می‌فرماید: “وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا”، که به طور کلی خرید و فروش را حلال و ربا را حرام اعلام می‌کند. اگر ارز دیجیتال شرایط لازم برای یک معامله شرعی را داشته باشد، می‌توان آن را معامله کرد.

آیه 29 سوره مائده هم نیز می‌تواند برای این موضوع استفاده شود؛ زیرا در این آیه، خداوند شراب و قمار را از اعمال شیطانی معرفی می‌کند. برخی از فقها معتقدند که این آیات ممکن است شامل ارزهای دیجیتال نیز باشند؛ زیرا ارزهای دیجیتال هم می‌توانند ابزاری برای قمار و ربا باشند.

در حکم مراجع بزرگوار برای خرید و فروش ارز دیجیتال، باید گفت که برخی از آن‌ها بر این باورند که ارزهای دیجیتال با شرایط لازم برای یک معامله شرعی مطابقت ندارند. از نظر آن‌ها، بیت کوین، فیات یا پول واقعی نیست و از وجود عناصری مانند ربا و غرار در آن، نشان دهنده منشأ بی‌عدالتی اقتصادی-اجتماعی است.

در اینجا به یک پرسش در مورد خرید و فروش ارز دیجیتال و پاسخ مراجع عظام تقلید اشاره می‌کنیم.

سوال در مورد سایت‌های خارجی هستند که پول خارجی مثل بیت‌کوین و … رو عرضه می‌کنند و بعد در سایت‌های ایرانی این پول‌های خارجی قابلیت خرید و فروش دارند. آیا از نظر شرعی تولید و به دست آوردن اینچنین پولی و خرید و فروش آن حرام است؟

آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

ایشان در این زمینه فتوایی نداده و احاله به قوانین موجود می‌نمایند.

نکته: تاکنون، پاسخ مستقیمی از مقام معظم رهبری در این زمینه در دست نیست. این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه نفیا و اثباتا نظری داده نشده است. در واقع نه حکم به حرمت می‌دهند و نه اجازه فعالیت را می‌دهند؛ لذا وظیفه مقلدین معظم له، از آنجا که مرجع تقلید نظر نداده، وظیفه عمل به احتیاط است. مقلدین ایشان باید با رعایت قانون فقهی «الاعلم فالاعلم» به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.

آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

• معظم له، فعالیت مذکور را اجازه نمی‌دهند.

آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

• ورود در این معاملات اشکال دارد.

آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

• با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.

آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

• اگر اعتبار دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.

آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

• هرگونه اقدامی در راستای استخراج بیت‌کوین حرام است. بنابراین اگر کسی اقدام به استخراج این نوع رمزارز کند، به لحاظ حکم تکلیفی عملی حرام انجام داده است؛ ولی به لحاظ حکم وضعی، مالک بیت‌کوین‌های به دست آمده خواهد بود؛ پس باید در اسرع وقت نسبت به تبدیل آن به ارز یا کالای دیگری اقدام کند و این تبدیل نباید با انتقال بیت‌کوین به یک مسلمان صورت پذیرد به گونه‌ای که در نهایت همچنان سیطره بیت‌کوین بر دارایی‌های امت اسلامی باقی بماند و نیز نباید به صورت مجانی انتقال پیدا کند تا باعث از دست‌رفتن معادل ارزی و کالایی بیت‌کوین از محدوده دارایی‌های امت اسلامی شود. پس باید به یک غیر مسلمان منتقل شود و در ازای آن نیز ارز دیگر یا کالا دریافت شود. و اگر شناخت طرف دیگر معامله ممکن نیست، باید آن‌را منتقل کند و گیرنده اگر مسلمان است همین وظیفه را دارد تا این‌که به غیر مسلمان منتقل شود.

با این تفاسیر و بررسی نظرات مراجع عظام تقلید، مشخص است که مسئله حکم شرعی ارز دیجیتال همچنان از جمله مسائل مورد بحث و بررسی است.هر شخص لازم است برای تصمیم‌گیری در این خصوص به مرجع تقلید خود رجوع کند.

خرید و فروش ارز دیجیتال از منظر احکام اسلامی

• هیچ کدام از منابع دینی به صورت مستقیم به موضوعات این چنینی مانند ارزهای دیجیتال اشاره نکرده اند. اما با توجه به اینکه استخراج کنندگان از نتیجه استخراج اطمینان کاملی ندارند و نمی‌دانند که آیا به بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال دست خواهند یافت یا خیر. بنابراین استخراج ارز دیجیتال شباهت نسبی با قمار دارد
• قاعده لاضرر: یکى از قواعد معروف فقهى که در مباحث مختلف فقه و حقوق آثار فراوانى به همراه دارد. قاعده لاضرر مى‏باشد. بر اساس این قاعده هر حکمى که از سوى فردی وضع گردد و مسبب ضرری بر فرد باشد و یا این که بر عموم جامعه ضررى وارد کند، دراسلام نفى شده است. تا به امروز هیچ موردی مبتنی بر ضرر و زیان دیدن جوامع اسلامی از خرید و فروش ارزهای دیجیتال مشاهده نشده است
• قاعده نفی سبیل: این قاعده،قاعده‌ای اسلامی است که هرگونه تسلط کفار بر مسلمانان را در هر زمینه‌ای از جمله سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی، جایز نمی‌شمارد .در پاسخ به این شبهات مطرح شده به قاعده دیگری رجوع میکنیم: “البینه علی المدعی” بر اساس این قاعده تا زمانی که مدعیان این شبهات، برای اثبات این ادعا دلیل منطقی و روشنی نداشته باشند، نمی توانند حکم رد ارزهای دیجیتال را صادر کنند.

نظر مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

یک استفتاء در ارتباط با حکم شرعی رمز ارزها در سال 1396 منتشر شده است که برخی از مراجع تقلید یک حکم شرعی پیرامون استفاده از رمز ارز بیت کوین در معاملات انجام گرفته است که نتیجه‌ی آن به شرح ذیل می‌باشد.

در حالت کلی نظرات مراجع مختلف را در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال و کریپتوکارنسی را می‌توانیم به 3 دسته‌ی مختلف تقسیم کنیم. برخی از افراد هیچ نظری ندارند و دو دسته‌ی دیگر مخالف یا موافق هستند. برخی از موافق یا مخالفان نظرات خود را بدون دلیل یا با دلیل ذکر می‌کنند.

نکته‌ی مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که همان طور که قبلاً اشاره کردیم باید بنا بر تفکیک حوزه و با توجه به کارکردهای ارزهای دیجیتال نسبت به ارائه‌ی حکم های شرعی که در مورد آن ها وجود دارد اقدام کنید.

اگر می‌خواهید نظر مراجع تقلید را در این زمینه بدانید، در ادامه این مورد را به شما خواهیم گفت.

حکم خرید و فروش ارز دیجیتال از لحاظ شرعی

واژه ارز دیجیتال جزء واژه‌هایی است که اغلب افراد در زندگی روزمره بارها و بارها آن را می شنوند. با توجه به ناشناخته بودن ماهیت ارزهای دیجیتال ، یکی از مهمترین سوالاتی که به هنگام شنیدن این واژه به ذهنمان می‌رسد، حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال چیست؟

می دانیم که کشورمان ایران یکی از کشورهای فعال در حوزه ارزهای دیجیتال می باشد در نتیجه این پرسش یکی از مهم ترین پرسش هایی است که همیشه ذهن معامله گران ایرانی را به خودش مشغول کرده است. پاسخ بر این پرسش را از دو جنبه بررسی می کنیم: ابتدا نظرات مراجع تقلید و سپس از منظر احکام اسلامی؛

نظرات مراجع تقلید درباره ارز دیجیتال

• بر اساس نظر آیت الله مکارم شیرازی خرید و فروش ارزهای دیجیتال به دلیل داشتن ابهامات زیاد جایز نیست.
• آیت الله نوری همدانی به صراحت اظهار داشته که وارد شدن به این معاملات دارای اشکال هست.
• آیت الله هاشمی شاهرودی اظهار داشته که با توجه به ابهاماتی که در مورد این نوع معاملات وجود دارد، استفاده از این پول مورد قبول نیست.
• آیت الله صافی گلپایگانی نیز حكم معاملات بیت كوین را به این شکل اعلام کرده اند: حرام و اكل مال به باطل است. والله العالم

نظرات مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله مکارم شیرازی

براساس نظر آیت الله مکارم شیرازی، حکم معاملات برای ارزهای دیجیتال به دلیل ابهامات زیادی که در این زمینه وجود دارد دارای اشکال است.

حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله نوری همدانی

وی به صراحت اظهار داشته است که وارد شدن به این معاملات دارای اشکال است.

حکم شرعی ارز دیجیتال از نظر آیت الله هاشمی شاهرودی

وی اظهار داشته که با توجه به ابهاماتی که در ارتباط با این نوع معامله وجود دارد استفاده از این پول جایز نمی‌باشد.

حکم خرید و فروش ارز دیجیتال از نظر آیت الله خامنه ای

برخی از فقها مانند آیت الله خامنه ای در این مورد نظری ارائه نکرده اند و ایشان عقیده دارند که رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجرا است.

در سایت مقام معظم رهبری یک سوال در خصوص انجام معاملات ارزدیجیتال و حکم شرعی سود و زیان معاملات فیوچرز پرسش شده که در ادامه سوال و پاسخ ایشان را می‌خوانیم.

در مورد معاملات ارز دیجیتال، آیا گرفتن سود و فعالیت در بازارهای فیوچرز اشکال شرعی دارد؟ مثلا سود گرفتن و معامله کردن از نوسانات بازار و قیمت ها، آیا مجاز است؟

ابتدا باید توجه داشت که حکم خرید و فروش ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات مربوطه است.
اما نسبت به معاملات فیوچرز اگر به صورت تعهد بر انجام معامله در زمان معین باشد اشکال ندارد و اگر معامله ای صورت نمی‌گیرد و کسب درآمد صرفا بر اساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد (معاملات آتی دائمی یا cfd) بنا بر احتیاط واجب موجب ملکیت درآمد حاصل نمی‌شود.

ارز دیجیتال از نظر آقای رائفی پور

استاد رائفی‌پور در مورد ارزهای دیجیتال نظراتی ابراز کرده است که می‌توان آن‌ها را به شکل زیر خلاصه کرد:

در یک سخنرانی در 20 تیر 1398 از آقای رائفی‌پور، دیدگاه و نظرات وی درباره بیت کوین و ارزهای دیجیتال به‌طور خلاصه به شرح زیر است:

• رمزارزها و انعطاف‌پذیری مالی: آقای رائفی‌پور با تأکید بر انعطاف‌پذیری مالی و عدم وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی، ارزهای دیجیتال را مورد توجه قرار می‌دهد. او به بیت کوین و دیگر رمزارزها به‌عنوان جایگزینی برای سیستم‌های بانکی مرکزی و معمولی اشاره می‌کند.
• استفاده از انرژی و برق: آقای رائفی‌پور به بررسی مصرف انرژی برای استخراج بیت کوین پرداخته و این موضوع را به عنوان یک فرصت برای کشورها با هزینه پایین برق، مانند ایران، مطرح می‌کند.
• نگرش دولت‌ها به بیت کوین: وی اعتقاد دارد که بسیاری از دولت‌ها از بیت کوین می‌ترسند، زیرا این ارز دیجیتال امکاناتی مانند تحریم‌پذیری و عدم نظارت دولتی را فراهم می‌کند که می‌تواند باعث از دست دادن کنترل اقتصادی برای آن‌ها شود.
• فرصت برای کشورها با سیاست‌های تحریمی: آقای رائفی‌پور به ایران به‌عنوان یکی از کشورهایی که تحت تحریم قرار دارد، اشاره کرده و این موضوع را به‌عنوان یک فرصت برای توسعه صنعت ماینینگ بیت کوین در کشور خود معرفی می‌کند.
• آینده ارزهای دیجیتال: در پایان، وی به آینده ارزهای دیجیتال و تأثیر آن‌ها بر تاریخ و اقتصاد جهان اشاره می‌کند و با تأکید بر اهمیت رویکردهای اقتصادی و سیاسی نسبت به این فناوری، می‌گوید که آینده‌ای روشن برای این نوع پول‌ها پیش‌بینی می‌شود.

اما برخی دیگر از نظریات ایشان در این خصوص به شرح زیر است:

• ناپایداری و عدم اطمینان: ارزهای دیجیتال، به واسطه نبود پشتوانه و ارزش واقعی، دارای نوسانات شدیدی هستند که باعث ایجاد ریسک بالا برای سرمایه‌گذاران می‌شود.
• طراحی برای فریب مردم: استاد رائفی‌پور معتقد است که ارزهای دیجیتال به عنوان یکی از ابزارهای آخرالزمانی طراحی شده‌اند تا مردم را فریب دهند.
• طرح جهانی برای کنترل اقتصاد جهانی: بر اساس دیدگاه ایشان، ارزهای دیجیتال جزئی از یک طرح جهانی برای ایجاد یک نظام مالی جدید هستند که هدف آن، کنترل و نظارت بر تمامی معاملات و فعالیت‌های اقتصادی انسان‌هاست.
• تحت کنترل گروه‌های خاصی: ایشان باور دارند که ارزهای دیجیتال تحت کنترل گروه‌های خاصی قرار دارند که می‌توانند به راحتی قیمت و مقدار آن‌ها را تغییر دهند و باعث اختلال در بازارهای مالی شوند.

بنابراین، استاد رائفی‌پور به طور کلی ارزهای دیجیتال را ناپایدار و پر از ابهام می‌داند و از افراد توصیه می‌کند که برای حفظ دارایی‌های مالی خود در برابر رمزارزها، احتیاط کنند.

بررسی دیدگاه موافق علما با حکم شرعی ارز دیجیتال

با توجه به مخالفت هایی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال وجود دارد برخی از علما نیز نظر موافقی نسبت به این مسئله دارند و از نظر آن ها استفاده از ارزهای دیجیتال فاقد اشکال شرعی می باشد. تعدادی از علما بر این عقیده هستند که استفاده از رمز ارزها مانعی ندارد. براساس یک قاعده‌ی قانونی کلی که همه ی علما بر آن توافق دارند  که به «الأصل فی المعاملات الإباحة» مشهور است.

با توجه به این قاعده کلی در معامله های تجاری براساس اصل کلی رفتار می‌شود و همه چیز جایز می‌باشد. مگر اینکه به اثبات برسد که برخلاف قوانین شرعی باشد.

با توجه به قاعده‌ی کلی که در بالا بیان شد استفاده از رمز ارزها از لحاظ قوانین اسلامی مشکلی ندارد. هر چیزی که دارای ویژگی های زیر باشد می‌تواند عملکرد پول را داشته باشد که این ویژگی ها شامل:

1. از نظر مردم قیمتی و دارای ارزش باشد.

2. به عنوان وسیله‌ای برای محاسبه‌ی قیمت‌ها ، اعتبار و … شناخته شود.

3. قابلیت حساب و کتاب داشته باشد.

4. همه‌ی مردم یا تعداد قابل توجهی از آن ها، آن را به عنوان وسیله‌ای بشناسند که برای تبادل در معاملات شناخته شود.

با توجه به مواردی که در بالا اشاره کردیم حکم شرعی ارز دیجیتال از جمله بیت کوین به این دلیل که شرایط فوق را دارند از لحاظ شرعی به عنوان پول مورد قبول می‌باشد و استفاده از آن مانعی نخواهد داشت.

آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است؟

در حالت کلی قانونی بودن یا نبودن ارز دیجیتال بستگی به کشوری دارد که در آن زندگی می کنیم. چندین کشور وجود دارند که همه تراکنش های ارز دیجیتال در آنها ممنوع است، اما بسیاری از کشورهای دیگر محدودیتی در این مورد ندارند. خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران به صورت رسمی قانونی نیست اما استفاده از آن در کشور جرم هم نیست. بنابراین به دلیل عدم وجود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال نمی‌توان این اعمال را جرم دانست. از طرفی برای استخراج ارز بایستی از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود. استخراج ارزهای دیجیتال در ایران بدون مجوز غیر مجاز اعلام شده است. بنابراین می توان ادعا کرد استخراج ارز دیجیتال در ایران نه تنها جرم نیست بلکه از نظر برخی سازمان ها یک صنعت بوده و قانونی تلقی می شود. اما در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که این موضوع نه کاملاً قانونی مجاز و نه کاملاً غیرقانونی و غیرمجاز است. هنوز خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران کاملا به رسمیت شناخته نشده است؛ اما با این حال رضا فاطمی امین، وزیر صمت از تصویب بهره‌برداری و استخراج ارزهای دیجیتال در جلسه شهریورماه سال ۱۴۰۱ هیئت دولت خبر داده و گفته است از این به پس می توان از ارزهای دیجیتال برای واردات استفاده کرد.

این تصمیم نشان می‌دهد که دولت ایران به دنبال سنجش و ارتقاء مزایای مالی و اقتصادی استفاده از ارزهای دیجیتال برای تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی کشور می‌باشد. همچنین، با تصویب این مصوبه، از این به بعد می‌توان از رمزارزها برای واردات استفاده نمود که این موضوع نشان از تغییرات مثبت در قوانین مربوط به ارزهای دیجیتال در ایران است.

آیا داشتن دستگاه استخراج بیت‌کوین و خرید و فروش آن جرم است؟

باتوجه به قوانین مذکور، در صورتی که دارنده دستگاه استخراج بیت‌کوین یا سایر ارز‌های دیجیتال، از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز رسمی داشته باشد، اقدام او قانونی خواهد بود، اما اگر دستگاه ماینر بیت‌کوین به صورت غیرقانونی وارد شده باشد و مورد استفاده قرار بگیرد، یک کالای قاچاق محسوب می‌شود و داشتن و استفاده از آن جرم است و پیگرد قانونی دارد.

آیا خرید و فروش کریپتوکارنسی جرم است؟

در ایران، خرید و فروش کریپتوکارنسی، از جمله بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال، در شرایط عادی و بدون انجام فعالیت‌های غیرقانونی، به عنوان یک فعالیت قانونی تلقی می‌شود. به عبارت دیگر، این فعالیت در مواردی مانند خرید کالا یا خدمات، سرمایه‌گذاری، یا تبادل با دیگر ارزهای دیجیتال، مشمول هیچ مجازاتی نخواهد بود.

به همین دلیل، افرادی که در ایران اقدام به ذخیره، خرید و فروش Cryptocurrency می‌کنند، مشمول هیچ گونه مجازات قانونی نخواهند بود، مگر در صورتی که این فعالیت به منظور انجام فعالیت‌های غیرقانونی و مجرمانه صورت گیرد.

چرا مسئولین از خطرات ارزهای دیجیتال نگران هستند؟

• خارج‌شدن ارز از کشور: مسئولین بر این باور هستند که با فعالیت کاربران ایرانی در ارزهای دیجیتال موجب خروج ارز از کشور می‌شود.
• نوسانات قیمتی زیاد
• غیرقابل‌ردیابی بودن تراکنش‌ها و ناشناس بودن هویت افراد
• رقیب اصلی بازار بورس ایران

سخن پایانی

با توجه به مواردی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال استفاده از این رمز ارزها به عنوان جرم محسوب نمی‌شود. مگر در مواردی که قانون صریحاً حکمی در این باره را صادر کرده باشد. استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال نیز در کشور به عنوان صنعت شناخته می‌شود. یک مسئله‌ی دیگر که وجود دارد در ارتباط با واردات تجهیزات کار با ارزهای دیجیتال است که تا امروز مانعی برای آن وجود نداشته است.

در ارتباط با مبادلات با ارزهای دیجیتال و خرید و فروش با آن ها برای همه ی مردم جامعه تا به حال قانونی وضع نشده است. در انتها باید به این مسئله اشاره کنیم با توجه به موضوع کسب و درآمد حلال در اسلام با نظرات مختلفی از مراجع تقلید روبرو شدیم که موضوع را هنوز به شکل واضح مشخص نکرده است و احتیاج به بررسی بیشتری دارد. گروه پارسیان بورس امیدوار است که مقاله ی حکم شرعی ارز دیجیتال مفید حاصل شده باشد.

سوالات متداول در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال

آیا ارز دیجیتال حرام است؟

به فتوای رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای و چندی از مراجع مانند آیت الله سیستانی، آیت الله مکارم شیرازی و وحید خراسانی، حکم شرعی ارز دیجیتال از قبیل خرید و فروش و تولید ارز دیجیتال منوط به تبعیت از قوانین جمهوری اسلامی ایران بودن آن است.

حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

بنابه نظر بعضی مراجع اشکال دارد و حرام است و بنابه نظر بعضی مراجع دیگر منوط به تبعیت قوانین جمهوری اسلامی ایران است.

شما می توانید درباره حکم شرعی معاملات آتی فیوچرز آیت الله خامنه ای و سایر مراجع تقلید این مطلب با نام معاملات آتی یا فیوچرز چیست؟ صفر تا صد فیوچرز به زبان ساده را مطالعه کنید. همچنین می توانید در صفحه آموزش ارز دیجیتال تمامی شهرهایی که پارسیان بورس در آن‌ها دوره جامع ارز دیجیتال برگزار می کند را مشاهده کنید.

مقالات مرتبط

• ارز دیجیتال چیست؟

راهکار رشد در حوزه ارز دیجیتال

یکی از بهترین راهکارها برای کسب درآمد در حوزه پولساز ارز دیجیتال، شرکت در یک دوره جامع برای تسلط بر مفاهیم است. برای این منظور شما می‌توانید در کلاس آموزشی ارز دیجیتال پارسیان بورس به صورت آنلاین شرکت کنید. همچنین در شهرهای زیر نیز کلاس حضوری برگزار می گردد:

• کلاس ارز دیجیتال در تهران
• کلاس ارز دیجیتال در مشهد
• کلاس ارز دیجیتال در شیراز
• کلاس ارز دیجیتال در کرج
• کلاس ارز دیجیتال در اصفهان

و شهرهای دیگر.