بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟

به بیانی ساده بازار سرمایه را می‌توان به دودسته تقسیم کرد از این رو قصد داریم در این مقاله از آکادمی پارسیان بورس، برگزارکننده دوره جامع آموزش بورس در مشهد به این موضوع بپردازیم که منظور از بازار اولیه و بازار ثانویه چیست و چه کاربردی دارد. آشنایی با این دو بازار از مفاهیم ابتدایی بازار سرمایه و بورس به‌حساب می‌آید و نیاز است که سرمایه‌گذاران قبل از سرمایه‌گذاری در این بازارها با مفاهیم اولیه آشنایی داشته باشند. دانش کافی و تجربه است که به کمک سرمایه‌گذاران می‌آید و باعث کسب سود می‌شود. پس برای آشنایی بیشتر با مفاهیم این دو بازار با ما همراه باشید و این مقاله را دنبال کنید.

بازار اولیه چیست؟

برای این که تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه را متوجه شوید؛ بهتر است در ابتدا درباره هر یک جداگانه صحبت کنیم. در این بخش قصد داریم به این موضوع بپردازیم که بازار اولیه چیست و به چه بازاری گفته می‌شود.

بازار اولیه که به primary market نیز مشهور است؛ زمانی شکل می‌گیرد که یک سهم، یک بدهی یا اوراق بهادار برای اولین‌بار در معرض فروش گذاشته شده و توسط سرمایه‌گذاران برای اولین‌بار خریداری ‌شود. در بازار بورس ایران، سهام شرکت‌هایی که به عرضه اولیه نیز مشهور هستند و به تازگی به بازار بورس پیوستند در بازار اولیه خریداری می‌شوند. خرید سهام در بازار اولیه منتشر شده است از طریق پذیره‌نویسی انجام می‌شود.

نوع دیگر بازار اولیه حق‌تقدم سهام است. این بازار، برخلاف عرضه اولیه‌ها که سهامشان به‌صورت عرضه عمومی منتشر می‌شود و تمامی سرمایه‌گذاران شانس خرید آن را دارند؛ ابتدا به سهام‌دار فعلی شرکت تعلق دارد. نماد حق‌تقدم بعد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی به سهام‌داران تعلق می‌گیرد. پس از آن سهام‌داران می‌توانند سهام را به فروش برساند و یا آن را به سهام خود اضافه نماید.

ویژگی‌های بازار اولیه

برای فهمیدن تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه به طور مفصل راجع به بازار اولیه صحبت کردیم و در ادامه به برخی از ویژگی‌های این بازار اشاره می‌کنیم:

• بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری ایمن
• امکان کسب سود با ریسک کم
• ایجاد ارتباط اولیه بین فروشندگان و متقاضیان سهام
• کنترل نقدینگی در بازار

بازار اولیه چه تاثیری در عرضه سهام دارد؟

مهم‌ترین تاثیری که بازار اولیه می‌تواند در عرضه سهام داشته باشد، امکان ورود شرکت‌های مختلف به بورس می‌باشد. طبیعتا هر شرکتی برای اینکه بخواهد ارزش گذاری مناسبی برای سهام خود به وجود آورد، در مرحله اول باید بتواند وارد این بازار شده و سرمایه مورد نیاز اولیه خود را به دست آورد.

سرمایه گذاران کلانی در این بازار فعالیت کرده و سهام شرکت‌های تازه کار را به صورت عمده خریداری می‌کنند. به همین دلیل این شرکت‌ها می‌توانند سرمایه اولیه مورد نیاز را به دست آورده و کار خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن آغاز نمایند. به همین دلیل بازار اولیه به عنوان دریچه و ابتدای راه شرکت‌ها در بازارهای مالی شناخته می‌شود.

همچنین باید این را نیز مد نظر قرار دهید که این بازار نوسان خیلی کمتری داشته و این به دلیل اعلام قیمت توسط خود شرکت و به صورت کاملا مستقیم است. امنیت در معامله برای خیلی از افراد اهمیت بسیار زیادی داشته و شما می‌توانید این امنیت را در این بازار احساس کرده و با خیال راحت خرید و فروش سهام خود را انجام دهید.

بازار اولیه چه معایبی دارد؟

حالا که تماما در رابطه با مزایای بازار اولیه صحبت کردیم، بهتر است به معایب این موضوع نیز اشاره کنیم:

• برای اینکه بخواهید به خوبی در بازار اولیه فعالیت کرده و به جای ضرر، سود مناسبی را به دست آورید، باید تحقیق و بررسی زیادی انجام دهید تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. طبیعتا برای این تحقیقات، زمان زیادی نیاز خواهید داشت.
• همچنین برای ورود به این بازار باید تحقیقات میدانی نیز انجام داده و در رابطه با شرکتی که قصد خرید سهام آن را دارید، اطلاعات کاملی داشته باشید. این موضوع نیز حساسیت بالایی داشته و طبیعتا برای هر کسی ممکن نیست که بخواهد به صورت میدانی تحقیقات انجام دهد.
• آخرین مورد در معایت بازار اولیه این است که باید به صورت کلان خرید خود را انجام دهید. سهام در حالت پذیره نویسی به صورت عمده ارائه شده و همین دلیلی است برای اینکه سهام داران خرد نتوانند وارد این بازار شوند.

بازار ثانویه چیست؟

پی‌بردن به تمایز بین بازار اولیه و بازار ثانویه اهمیت زیادی دارد از این رو در این بخش قصد داریم راجع به این موضوع که بازار ثانویه چیست صحبت کنیم. زمانی بازار تبدیل به بازار ثانویه می‌شود که سهام پس از اولین معامله و پذیره‌نویسی به دست سهام‌داران معامله شود. اکثر سهام در بورس در بازار ثانویه معامله می‌شوند. در این بازار اوراق بهادار به طور منظم معامله شده و خرید و فروش انجام می‌شود و در هر ثانیه اگر قصد خرید و یا فروش یک سهم را داشته باشید به‌راحتی می‌توانید به قیمتی که معامله انجام می‌شود خرید و یا فروش را انجام دهید.

نقدینگی بازارهای ثانویه بالا است. نقدینگی به معنی توانایی تبدیل شدن به پول نقد است. در بازار ثانویه با توجه به نوع سهم و میزان محبوبیت آن، در حجم‌های متفاوتی معامله می‌شود؛ ولی سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌راحتی سهام خود را به فروش رسانده و تبدیل به پول نقد کنند.

ویژگی‌های بازار ثانویه

از ویژگی‌های بازار ثانویه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان خریدوفروش سهام در بستر قانونی
• امکان کسب سود در صورت داشتن دانش کافی
• بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری بلند مدت بر روی سهام باارزش
• ایجاد گردش و ایجاد نقدینگی در بازار

تفاوت بازار اولیه و ثانویه چیست؟

در بخش‌های قبل به طور مفصل به این موضوع پرداختیم که منظور از بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؛ اما در این بخش قصد داریم به صورت خلاصه به تفاوت بازار اولیه و ثانویه بپردازیم. همان‌طور که در بخش‌ها قبل نیز به آن اشاره کردیم؛ بزرگ‌ترین تفاوت بازار اولیه با بازار ثانویه این است که در بازار اولیه سهام یا اوراق بهادار برای اولین بار به صورت عرضه عمومی قرار می‌گیرد. درنتیجه سرمایه‌گذاران به راحتی می‌توانند از طریق پذیره‌نویسی در این بازار سرمایه‌گذاری کرده و سهام شرکت را خریداری کنند.

تفاوت بازار ثانویه و بازار اولیه در اینجا مشخص می‌شود که پس از اولین معامله و به فروش رسیدن سهام، آنگاه سهام‌داران سهامی که از طریق پذیره‌نویسی به دست آورده‌اند را در بازار ثانویه خرید و فروش می‌کنند. از این رو می‌توان گفت تمامی سهامی که در بورس معامله می‌شوند جز سهام ثانویه به حساب می‌آیند. در بازار اولیه ثبت‌نام و خرید سهام از طریق پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد و آن سهم هنوز به بورس اضافه نشده است. پس از شروع خرید و فروش در بازاز آن سهم نیز به بورس می‌پیوندد.

از دیگر تفاوت‌های بازار اولیه و بازار ثانویه میزان ریسک این دو است. میزان ریسک در بازار اولیه بسیار کمتر از بازار ثانویه است و این بازار به دلیل تازگی در بازار، حجم معاملات بالایی دارد و امکان کسب سود در این بازار زیاد است.

برای تحلیل بازارهای اولیه به دلیل تازگی بازار تحلیل‌های تکنیکال به سهام‌داران کمک زیادی نمی‌کنند و این ماهیت شرکت و میزان ارزنده بودن سهام است که ارزش آن را مشخص می‌کند. اما در بازار ثانویه تحلیل تکنیکال به سهامداران کمک زیادی می‌کند و خرید و فروش در این بازار نیازمند دانش و تجربه بیشتر است.

نتیجه گیری

در این مقاله از آکادمی پارسیان بورس راجع به بازار اولیه و بازار ثانویه به طور مفصل صحبت کردیم. به طور خلاصه می‌توان گفت سهام وقتی برای اولین‌بار از طریق پذیره‌نویسی به فروش می‌رود؛ به آن بازار، بازار اولیه گفته می‌شود. اما پس از آن سرمایه‌گذاران آن سهم را در بازار ثانویه (بازار بورس نیز نوعی بازار ثانویه است‌) به فروش می‌رسانند و از آن به بعد خرید و فروش سهام در این بازار انجام می‌پذیرد.