5 تکنیک موثر برای مدیریت ریسک در بورس

در این مقاله قصد داریم ابتدا در مدیریت ریسک در بورس و انواع آن در بازارهای مالی به‌خصوص بازار بورس ایران صحبت کنیم. سرمایه‌گذاری بدون ریسک وجود ندارد حتی نگهداری پول نقد هم بدون ریسک نیست و خطر تورم آن را تهدید می‌کند و به‌مرور زمان ارزش خود را از دست می‌دهد. سرمایه‌گذاری در بازار بورس نیز از این موضوع مستثنی نیست. پس بهتر است درمورد ریسک و انواع آن اطلاع داشته باشیم تا با مدیریت ریسک در بورس خطر از دست دادن سرمایه را به حداقل برسانیم.

در ادامه به‌طورکامل مبحث مدیریت ریسک در بورس را برای شما باز خواهیم کرد. پس از به اتمام رساندن مقاله، درصورتی که اهل شهر مشهد هستید، پیشنهاد می‌کنیم که حتما برای اینکه در بازار بورس موفق شوید و اصول معامله در بورس ایران را یاد بگیرید، در دوره آموزش بورس در مشهد آکادمی پارسیان بورس شرکت نمایید.

ریسک چیست؟

ریسک انواعی دارد اولین نمونه ریسک، ریسک فیزیکی است که در اثر انجام اتفاقی در واقعیت رخ می‌دهد که معمولاً به اتفاقات فیزیکی منجر می‌شود که در این جا این نوع ریسک مدنظر ما نیست. ریسکی که در این مقاله می‌خواهیم به آن بپردازیم ریسک بازار بورس ایران که نوعی بازار مالی به‌حساب می‌آید.

وقتی صحبت از ریسک در بازارهای مالی به میان می‌آید باید این نکته را در نظر گرفت که تمامی بازارهای مالی دارای ریسک هستند و فقط میزان ریسک آنها متفاوت است. وقتی تصمیم می‌گیرید دارایی‌های خود را در پروژه یا بازار مالی و… سرمایه‌گذاری کنید شما میزانی ریسک متقبل شدید. ریسک درواقع میزان عدم اطمینان روی سرمایه‌گذاری شماست که منجر به شکست مالی می‌شود. به بیان ساده‌تر ریسک احتمال وقوع شکست در سهمی که خریداری کرده‌اید. فقط با مدیریت ریسک در بورس و دیگر بازارهای مالی می‌توان آن را کنترل کرد.

ریسک و بازده چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

مسلماً ریسک مرتبط با یک سرمایه‌گذاری با میزان عایدی که بعد از سرمایه‌گذاری قرار است به آن برسیم رابطه مستقیم دارد. دلیل این رابطه این است که سرمایه‌داری که ریسک زیادی متحمل می‌شود سرمایه خود را در خطر بزرگ‌تری قرار داده است پس قاعدتاً باید سود بیشتری نیز ببرد. البته این طرف مثبت قضیه است؛ درواقع کسی که ریسک بیشتری کرده در صورت ضرر، ضرر سنگینی نیز متحمل می‌شود.

سرمایه‌گذاران به دو دسته سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر تقسیم‌بندی می‌شوند. سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر حاضر هستند در ازای سود بیشتر میزان ریسک بیشتری نیز متقبل شوند در صورتی که سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز به دنبال کمترین ریسک ممکن است. البته این تعاریف مطلق نیستند و افراد می‌توانند تا حدودی ریسک‌پذیر یا گریز باشند. اما در صورت نداشتن مدیریت ریسک در بورس و دیگر بازارهای مالی چه ریسک‌گریز هم باشید ضرر می‌کنید.

چگونه می‌توان ریسک را ارزیابی کرد؟

برای بیان این موضوع که چگونه می‌توان ریسک را ارزیابی کرد باید ابتدا انواع ریسک را معرفی کرد. ریسک‌ها به دو دسته سیستماتیک و غیرسیستماتیک طبقه‌بندی می‌شوند. در ریسک‌های سیستماتیک کل بازار مالی با بخشی از بازار مالی را در برمی‌گیرد که به شرایط بازار، تورم، ریسک سیاسی اجتماعی و … بستگی دارد. اما ریسک غیرسیستماتیک مختص به یک سهم خاص در یک بازار مالی مثل بورس مربوط می‌شود. البته با متنوع کردن سبد و مدیریت ریسک در بورس می‌توان آن را بسیار کاهش داد.

از آنجایی که ریسک غیرسیستماتیک را می‌توان با تنوع در سبد سهام تا حدودی حل کرد پس در اینجا موضوع مهم ریسک سیستماتیک است که بر روی کل یا بخشی از بازار اثر می‌گذارد. بازار بورس تهران تحت تأثیر عواملی چون تورم، افزایش غیرمنتظره در قیمت نفت و قیمت سکه و طلا نوسان می‌کند و به این بازارها وابسته است.

از این رو برای ارزیابی ریسک باید عوامل مهم تأثیرگذار در بازار بورس را شناسایی کرد و با اولویت‌بندی، احتمال وقوع را با استفاده از داده‌های تاریخی شناسایی کرد. پس از ارزیابی ریسک با تعیین استراتژی و مدیریت ریسک در بورس می‌توان میزان ریسک را به حداقل رساند.

استراتژی‌های مدیریت ریسک در بورس

در این بخش قصد داریم استراتژی‌های مدیریت ریسک در بازار‌های مالی به‌ویژه بازار بورس تهران را بیان کنیم. این استراتژی‌ها به شما کمک می‌کند که ریسک را در این بازار به حداقل برسانید.

یکی از استراتژی‌های موجود تنوع‌بخشی به سبد سهام است. احتمالاً ضرب‌المثل همه تخم‌مرغ‌های خودت را در یک سبد نچین را زیاد شنیده‌اید. این ضرب‌المثل نیز مصداق همین استراتژی است. تا جایی که امکان دارد بهتر است سهام خودتان را در بورس تنوع ببخشید این کار نه‌تنها ریسک غیراستراتژیک را کاهش می‌دهد بلکه با تنوع بخشیدن سهام در صنایع مختلف می‌توان ریسک سیستماتیک را نیز کاهش داد. این اولین و مهم‌ترین استراتژی برای مدیریت ریسک در بورس به‌حساب می‌آید.

سرمایه‌گذاران اغلب فکر می‌کنند که سرمایه‌گذاری متنوعی انجام دادند ولی ممکن است روی شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کرده باشید که همگی تحت‌نظر یک شرکت واحد و بزرگ‌تر باشد. این موضوع اصل تنوع‌سازی را نقض می‌کند. همچنین سرمایه‌گذاری روی گروه یکسانی از صنایع نیز تا حدودی اصل تنوع‌سازی را نقض می‌کند و بهتر است این کار نیز صورت نگیرد.

چگونگی مدیریت ریسک در بورس

در این بخش قصد داریم به نحوه و چگونگی مدیریت ریسک در بورس بپردازیم. نکته‌هایی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود کمک می‌کند که از ضررهای احتمالی جلوگیری شود و ریسک شکست و یا از دست رفتن پول به حداقل ممکن برسد.

کاهش نوسانات پورتفوی

بهتر است همیشه مقداری از پورتفوی خود را در قالب نقد نگهداری کنید. این کار موجب می‌شود که همواره بخشی از پورتفوی شما به‌صورت نقد بماند و از نوسانات بازار در امان باشد. با این کار در مواقع ضرر یا زمانی که به وجه نقد نیاز دارید لازم نیست سهام بفروشید و می‌توانید در کف قیمت سهام‌ را خریداری کنید.

سرمایه‌گذاری مداوم 

یکی دیگر از مواردی که به مدیریت ریسک در بورس  کمک می‌کند سرمایه‌گذاری مداوم است. همه سرمایه‌گذاران به دنبال این هستند که سهم را در کمترین قیمت خریداری کنند و در بیشترین قیمت بفروشند. اما این موضوع به همین سادگی که بیان شد رخ نمی‌دهد. برای مدیریت ریسک با سرمایه‌گذاری مداوم بهتر است پولی که در نظر داریم به یک سهام خاص اختصاص دهیم را تقسیم‌بندی کنیم و در زمان‌های متفاوت خرید انجام دهیم.

برای رسیدن به سود در بازارهای مالی نیاز به صبر و تحمل زیاد است. به عنوان مثال اگر قصد خرید 900 هزار تومان از سهامی را داریم این پول را به سه قسمت مساوی تقسیم کنیم. قسمت اول را وقتی هروقت قیمت مناسب بود خریداری کنیم. قسمت دوم را چند مدت بعد در صورت ضرر در سهم خریداری کنید و قسمت سوم هم در کف‌ترین قیمت موجود خریداری کنید. این روش برای کم کردن میانگین خرید است که موجب کاهش ریسک و مدیریت ریسک در بورس می‌شود.

تعیین حد ضرر

تعیین حد ضرر موجب می‌شود که از ضررهای احتمالی بیشتر جلوگیری شود. میزان حد ضرر به خود شخص و بازاری که در آن فعالیت می‌کند بستگی دارد. حد ضرر یعنی سرمایه‌گذار چقدر می‌تواند ضرر را تحمل کند که اگر قیمت سهم به آن میزان رسید سهم فروخته شود. حد ضرر ریسک از دست رفتن پول را به حداقل می‌رساند و شما را از رکود بازار نجات می‌دهد. در صورت ریزش شدید ممکن است بازار وارد رکود چندین ساله شود و ضرر زیادی به سرمایه‌گذاران تحمیل کند.

تعیین حد سود

تعیین حد سود موجب می‌شود که سرمایه‌گذار سهم خود را در قیمتی که از قبل مشخص کرده بفروشد. معمولاً قیمت فروش قیمت بالایی است که بعد از آن ممکن است سهم کمی متضرر شود پس بهتر است به حدی که مشخص کرده‌اید از قبل وفادار بمانید و سود خود را قربانی نکنید. حد ضرر و حد سود اصول مهمی اسن که به مدیریت ریسک در بورس کمک می‌کند.

سرعت نقد شدن سهام

به علت این که بورس یک بازار کم‌عمق می‌آید و تعداد سهام‌داران آن به نسبت بازارهای جهانی بسیار کمتر است مشکلی به وجود می‌آورد به اسم صف فروش و خرید. بهتر است قبل از خرید سهام تعداد سرمایه‌داران سهم و میزان خریدوفروش روزانه را چک کنید. سهام بزرگ‌تر کمتر دچار این مشکل می‌شوند پس بهتر است برای کم‌شدن ریسک سهمی خریداری کرد که میزان معاملات آن بالاتر است.

نتیجه‌گیری

در این مقاله سعی شد به روش‌های مدیریت ریسک در بورس اشاره شود. برای سرمایه‌گذاری بهتر است تمام این روش‌ها را مدنظر داشته باشید که ریسک خود را به حداقل برسانید. روش‌هایی مثل سرمایه‌گذاری مداوم و خرید پورتفوی متنوع ممکن است در مقطع زمانی میزانی از سود شما را کم کند ولی از ضررهای احتمالی زیاد در بلند مدت جلوگیری می‌کند.

با رعایت کردن حد ضرر و حد سود ممکن است پس از فروش، سهام رشد کند ولی احتمال افت کردن سهام بیشتر از رشد آن است و نگهداری سهام بعد از رد کردن حد سود و ضرر ریسک زیادی دارد. بهتر است به استراتژی خود در زمان خریدوفروش سهام پایبند باشید و از خریدوفروش‌های هیجانی جلوگیری کنید.