ناگفته های افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

شرکت‌ها اهداف مختلفی را جهت انجام افزایش سرمایه دارند که از آن جمله می‌توان به اصلاح ساختار مالی و افزایش ظرفیت وام‌گیری، تأمین مالی طرح افزایش ظرفیت تولیدی، تأمین مالی پروژه‌های بهینه‌سازی و … اشاره کرد. روش‌های مختلفی جهت اجرای افزایش سرمایه وجود دارد که از میان همه آن‌ها به دلایلی که در ادامه ذکر می‌گردد افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها از کمترین درجه اهمیت برای شرکت برخوردار است. اما سایر روش‌ها عبارت‌اند از: افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، سود انباشته، از محل صرف سهام (که تنها یک الی دو بار انجام‌شده است). حال در ادامه درباره افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی توضیحاتی ارائه می‌گردد.

افرایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها چیست؟

شرکت‌ها دارایی‌هایی همچون زمین، ساختمان، تجهیزات و تأسیسات را بر طبق الزامات حسابداری در قسمت دارایی‌های غیر جاری(بلندمدت) و به قیمت تمام‌شده خرید ثبت می‌کنند. درنتیجه اگر یک قطعه زمین را در سال ۱۳۷۰ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریداری کرده است و تا زمان حاضر کماکان مالکیت زمین از آن شرکت است، زمین در سال ۱۳۹۷ به قیمت همان ۱۰۰ میلیون ریال در دفاتر ثبت هست. درحالی‌که ارزش روز آن ۱۰۰ میلیارد می‌باشد. حال اگر شرکت مزبور به دنبال اجرای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها از طریق به‌روز کردن قیمت زمین باشد بایستی یس از ارزیابی‌های کارشناسی و اخذ تمامی مجوزها در ترازنامه قیمت زمین را به ۱۰۰ میلیارد ریال افزایش داده و مابه‌التفاوت ۱۰۰ میلیارد ریال و ۱۰۰ میلیون ریال را به‌حساب سرمایه منظور نماید.

نکات مهم افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

 بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم جمهوری اسلامی ایران جز در برخی از موارد، تمامی دارایی‌های بلندمدت شرکت بر طبق فرمول اعلامی در قانون بایستی مستهلک گردند و برای هرکدام از دارایی‌ها فرمول خاصی تعریف‌شده است. استهلاک دارایی‌ها در حکم هزینه ناشی از درآمد ایجادشده توسط آن دارایی بوده و از درآمدهای آن سال شرکت کسر می‌گردد. به‌طور خاص از بین انواع دارایی‌هایی که ممکن است در فرایند افزایش سرمایه مورداستفاده قرار گیرد، زمین استهلاک‌پذیر نیست ولی سایر دارایی‌ها استهلاک‌پذیر بوده و طی سالیان از ارزش دفتری آن‌ها در ترازنامه کسر می‌گردد و به‌عنوان هزینه دوره گزارش می‌گردد.

 بر اساس قانون تجارت(اصلاحیه) شرکت‌هایی که دارای زیان انباشته بیش از نصف سرمایه در ترازنامه باشند مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده و بایستی ضمن برگزاری مجمع فوق‌العاده در خصوص ابقا یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری نمایند. درصورتی‌که در مجمع مزبور تصمیم به ادامه فعالیت گرفته شد، بایستی اقدام به افزایش سرمایه نمایند تا از شمولیت این ماده خارج گردند. با توجه به وضعیت این‌گونه از شرکت‌ها( عدم وجود سود انباشته و عدم وجود وضعیت مناسب جهت افزایش سرمایه از محل آورده) مجبورند از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها جهت خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت کمک بگیرند.

ناگفته هایی از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

در شرایط عدم وجود مصوبات حمایتی و بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌هایی که اقدام به افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی می‌نمایند بایستی معادل ۲۵ درصد از افزایش رخ‌داده در قیمت دارایی مزبور ( در مثال ما ۲۵ درصد از اختلاف ۱۰۰ میلیون و ۱۰۰ میلیارد ریال ) را به‌عنوان مالیات به اداره مالیات بپردازند و از طرفی تا زمانی که دارایی‌های مزبور در تملک شرکت باشد بایستی هر ۵ سال تجدید ارزیابی را تکرار نمایند مگر آنکه دارایی تجدید ارزیابی‌شده بفروش برسد.

با توجه به اهداف تعریف‌شده و عموماً در راستای حمایت از شرکت‌ها، دولت در بودجه خود مصوبه حمایتی از شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ را ارائه می‌کند و بیان می‌دارد که در طی سال مالی بعد شرکت‌هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده‌اند و اقدام به افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی می‌کند معاف از مالیات خواهند بود و این نکته بسیار مثبتی است. چون درواقع طی فرایند این افزایش سرمایه پولی وارد شرکت نمی‌شود.

فرمول قیمت سهم پس از افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

“قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه” تقسیم بر “درصد افزایش سرمایه + 1”

عموم شرکت‌هایی که از این محل اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند به لحاظ عملیاتی با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به همین دلیل بایستی این نکته را در رابطه با سهامداری شرکت‌ها مدنظر قرار دهیم. البته تعدادی از شرکت‌ها نیز با انجام یک سری اقدامات اصلاحی زیان انباشته خود را کاهش یا حذف می‌نمایند.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها؛ آری یا نه؟

با توجه به نکاتی که در بالا ذکر شد بایستی از دید سرمایه‌گذاران و شرکت به بررسی اعمال افزایش سرمایه بپردازیم و ببینیم که چه مزایا و معایبی وارد هست.

از دید سرمایه‌گذاران

بر اساس آنچه از اولین تجربه اجرایی افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها تا به امروز مشاهده‌شده هر سهمی که اقدام به این کار می‌کند با اقبال سهامداران روبه‌رو می‌شود و از زمانی که گزارش طرح توجیهی افزایش سرمایه در سامانه کدال منتشر می‌گردد تا قبل از برگزاری مجمع با اقبال خوبی همراه می‌شود و رشدهای بعضاً چند صددرصدی را نصیب سرمایه‌گذاران کرده است که با توجه به نکات فوق و آنچه در ادامه می‌آید به نظر می‌رسد یک مسئله روانی بوده و شاید تنها دلیل بنیادی که بتوان برای آن ذکر کرد این است که با بزرگ‌تر شدن دارایی‌های شرکت و از طرفی ارزش دفتری آن انتظار سرمایه‌گذاران بر این است که قیمت سهم رشد نماید.

درحالی‌که طی افزایش سرمایه قیمت سهم اختلاف فاحشی با ارزش دفتری هر سهم پیدا می‌کند و همین عامل موجب می‌شود تا قبل از برگزاری مجمع قیمت سهم طی معاملات رشد چشمگیری نماید. حال اگر شرکت مزبور بتواند طی معاملاتی زیان انباشته را صفر یا به سود انباشته تبدیل کند قیمت سهم رشد دوچندانی را تجربه خواهد کرد.

از دید عملکرد شرکت

برای بررسی این بعد بایستی به این نکته توجه کنیم که برخی از شرکت‌ها دارایی‌های استهلاک‌پذیر و برخی دیگر دارایی‌های دیگری همچون زمین را مبنای تجدید ارزیابی قرار می‌دهند و درنتیجه رفتار متفاوتی را می‌توان برای آن در نظر گرفت:

افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر

وقتی یک دارایی استهلاک‌پذیر مانند تجهیزات تولیدی یک کارخانه تجدید ارزیابی می‌شود بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم بایستی طبق فرمول محاسبه استهلاک دارایی طی دوره تعریف‌شده مستهلک گردد. با این تفاوت که در حالت جدید مبلغ ریالی هزینه استهلاک بسیار سنگین‌تر هست. درنتیجه اثر منفی سنگینی بر سودآوری شرکت داشته و موجب افت سنگین سود خالص هر سهم می‌گردد( اگر چنانچه عملیات شرکت زیانده باشد مبلغ ریالی زیان هر سهم را افزایش می‌دهد و درنتیجه در سال‌های آینده موجب افت شدید سود هر سهم و درنتیجه نسبت قیمت به درآمد هر سهم(P/E) می‌گردد). هم‌چنین در این حالت نسبت‌های مهمی چون بازده حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی‌ها و بازده دارایی‌های ثابت(که  معیارهای مهم جهت ارزیابی عملکرد شرکت هستند) و هم‌چنین حاشیه سود ناخالص و حاشیه سود خالص افت شدیدی را تجربه خواهند کرد.

افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک ناپذیر مانند زمین

در این حالت صرفاً ارزش روز دارایی که عموماً چند ده برابر ارزش دفتری آن هست بزرگتر شده و چون هزینه‌ای را به شرکت وارد نمی‌آورد نسبت به حالت قبل نسبت‌های مالی مهم مذکور را کمتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

توجه فرمایید که همان‌طور که پیش‌ازاین ذکر شد عموماً شرکت‌هایی که در عملیات اصلی خود با مشکل مواجه هستند و زیان انباشته سنگینی دارند از این روش بهره می‌برند و درنتیجه عموم این شرکت‌ها مشکلات عدیده‌ای در فرایند عملیاتی خود دارند و حتی اگر طی انجام معاملاتی بتوانند ضمن خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ زیان انباشته خود را صفر و یا به سود انباشته برسانند اما چون عملیات اصلی آن‌ها زیانده است در طی چندین سال مالی مجدداً زیانده خواهند شد و در صورت‌های مالی آن‌ها شاهد زیان انباشته سنگین خواهیم بود. هم‌چنین نسبت‌های مالی مهم دیگری همچون گردش دارایی‌های ثابت و ضریب حقوق صاحبان سهام( از تقسیم کل دارایی‌ها به حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید) نیز افت می‌کند که ازلحاظ عملکرد مدیریتی در نگاه اول یک اشکال محسوب می‌گردد.

اما یکی از نکات مثبت در این فرایند هم چون سایر روش‌های افزایش سرمایه بهبود نسبت بدهی و درنتیجه افزایش ظرفیت وام‌گیری توسط شرکت جهت تأمین مالی فعالیت‌ها هست که البته درصورتی‌که به‌درستی مدیریت نشود می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های مالی شرکت شود درحالی‌که هیچ عایدی مثبتی برای شرکت نداشته است. تمامی توضیحات زمینه افت قیمت سهام پس از فروکش کردن هیجانات ناشی از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی را در بازار رقم می‌زند و همین عامل موضوعی است که می‌تواند به‌عنوان یک نکته مهم مورد توجه قرار گیرد.

پیشنهاد

• ما در آکادمی پارسیان بورس با تجربه فعالیت چندین ساله در بازار بورس و برگزاری کلاس های آموزشی بورس به شما پیشنهاد میکنیم با شرکت در ورکشاپ های رایگان  آشنایی با بورس ، اولین گام های ورود به بورس را بردارید ، برای اطلاع بیشتر و ثبت نام اینجا کلیک کنید.
• امیدواریم که حداکثر استفاده ممکن از این مقاله آموزشی را برده باشید ، در صورت تمایل می توانید برای ثبت نام دوره های جامع آنلاین و حضوری از آموزش بورس در مشهد اقدام کنید.
• آکادمی تخصصی پارسیان بورس – مرکز برگزاری کلاس بورس در مشهد