پایه پولی چیست؟ (Monetary Base)

آشنایی با پایه پولی به عنوان یکی از  مفاهیم اولیه بازار بورس می‌تواند به شما برای درک بهتر این بازار کمک نماید. در واقع این موضوع نشان‌دهنده قدرت بانک مرکزی و روش کنترل بازار توسط آن را بیان می‌نماید. همان میزان پولی که بانک مرکزی به هر شکلی (سکه، طلا و …) در بازار منتشر می‌نماید، پول پرقدرت نامیده می‌شود. در ادامه بیشتر با این مفهوم آشنا خواهیم شد.

پایه پولی چیست؟

پایه پولی بانک مرکزی (پول پرقدرت) در واقع سکه، اسکناس و اعتباری است که بانک مرکزی به طور مستقیم آن را انتشار می‌دهد و موارد ترازنامه بانک مرکزی را شامل می‌شود. به بیان ساده‌تر، پول پرقدرت به مجموع اسکناس، سکه و سپرده‌های بانکی‌ای گفته می‌شود که به منظور استفاده شدن در چرخه‌ی اقتصاد در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد. سایر بانک‌های تجاری می‌توانند با استفاده از این منابع و با خلق پول بانکی، حجم پول را گسترش دهند. پایه‌ی پولی با توجه به منابع و مصارف تعریف شده و قابل محاسبه است.

انواع منابع پایه پولی کشور

• طلا

ذخیره‌ی طلا اولین منبع پایه پولی است. وقتی در ترازنامه‌ی بانک مرکزی یک مبلغ ریالی برای ذخایر طلا عنوان می‌شود، به این معنی است که بانک مرکزی به منظور تنظیم جریان پول کشور، به ازای دریافت مقدار معینی طلا، معادل ریالی آن را به صاحبان طلا پرداخت کرده است. بنابراین پول پرداختی به بیرون از بانک مرکزی راه پیدا کرده و پایه‌ پولی افزایش یافته است.

• دارایی‌های خارجی

دومین منبع پایه پولی، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی است. هنگامی که ارزهای خارجی به بانک مرکزی وارد می‌شوند، به معادل ریالی ارز تبدیل شده و به همان صورت (پول پر قدرت) از بانک مرکزی انتشار می‌یابند. در این حالت می‌بینیم که بانک مرکزی ارز را به شکل ریال تحویل می‌دهد. بنابراین در این روش با تغییر در خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی می‌توان در بازار ارز تغییر ایجاد کرد.

• دارایی ترازنامه

میزان خالص بدهی دولت به بانک مرکزی تحت عنوان خالص دارایی‌های‌ ترازنامه بانک مرکزی تعریف می‌شود. زمانی که بانک مرکزی کشوری استقلال نداشته باشد و یا نظام مالیاتی در آن کشور بسیار ضعیف باشد، دولت برای جبران کمبود بودجه‌ خود از بانک مرکزی قرض می‌گیرد. در مقابل، بانک مرکزی در کشورهایی که توانایی عملکرد مستقل برای آن فراهم شده، جهت تنظیم پول و نقدینگی، اوراق قرضه دولتی را با مردم خرید و فروش می‌کند؛ و از این طریق با کاهش یا افزایش حجم پول در جریان، تنظیمات پایه پولی را به انجام می‎رساند.

حتما بازدید کنید: دوره آموزش فارکس در مشهد

• بانک‌های بدهکار

برای درک بهتر این قسمت نیاز به دانستن اصطلاح “نرخ تنزیل” داریم. وقتی قرار است به سازمان یا کسی مبلغی امانت دهیم، مایلیم ارزش پول ما به روز نگه داشته شود. روشی که این مهم را ممکن کرده به نرخ تنزیل شهرت پیدا کرده است. اگر بخش خصوصی به وام بشدت نیاز داشته باشد و نرخ بهره‌ی بازار از نرخ تنزیل بانک مرکزی بیشتر باشد، بانک مذکور درخواست وام خود را به بانک مرکزی ارائه می‌دهد. بانک مرکزی از طریق اختصاص دادن پول پرقدرت به بخش خصوصی، پول وام گرفته شده را چندین برابر کرده و خلق اعتبار می‌کند. مانده‌ی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، از منابع دارایی‌های این محل به شمار می‌آید.

• خالص دارایی‌ها

منبع دیگری که از پایه‌های پولی به شمار می‌رود، خالص سایر دارایی‌های بانک مرکزی است. این رقم با احتساب کسر سایر بدهی‌ها، ودیعه ثبت سفارش کالاهای بخش غیر دولتی، پیش پرداخت اعتبارات اسنادی بخش دولتی و حساب سرمایه از سایر دارایی‌ها حاصل می‌شود. عرضه‌ی پول، مبادلات بین بانک مرکزی، بانک‌های تجاری و تخصصی، سپرده‌گذاران و دریافت‌کنندگان وام را شامل می‌شود. در اقتصادهایی که سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی تقریبا مستقل است، اهرم اصلی مقامات پولی کشور برای تأثیرگذاری بر اقتصاد، حفظ ارزش پول ملی و حفظ ثبات اقتصادی داخلی و خارجی، به وسیله‌ی کنترل بانک مرکزی بر پایه پولی صورت می‌پذیرد.

محاسبه پایه پولی بر اساس مصارف به زبان ساده

برای درک این قسمت دانستن نمادهای زیر ضروری است:

پول پایه (میزان اسکناس و سکه در جریان) : B

آن قسمت از سکه و اسکناسی که در صندوق بانک مرکزی موجود نیست : N-C1

کل ذخایر سیستم بانکی نزد بانک مرکزی :  TR

خواهیم داشت: B=(N-C1)+TR

در رابطه با این معادله دو نکته را باید در نظر گرفت:

1. اگر فعالیت‌های بانک مرکزی منجر به افزایش (N-C1) شود، اسکناس و سکه به طور مستقیم انتشار بیشتری پیدا می‌کند و در نهایت منجر به افزایش عرضه پول می‌گردد. عکس این روند و کاهش عرضه پول نیز امکان پذیر است.
2. به همین منوال اگر فعالیت‌های بانک مرکزی از میان اقلام ترازنامه خود منجر به افزایش TR شود، بر ذخایر اضافی سیستم بانکی، اعتبار دهی، قدرت وام، و به دنبال آن خلق سپرده‌های جاری در سیستم بانکی افزوده می‌شود، که در نتیجه آن عرضه پول افزایش پیدا می‌کند.

به این دو مورد که بدهی ترازنامه بانک مرکزی به شمار می‌روند، پایه پولی گفته می‌شود. همانطور که در ابتدا نیز به این موضوع اشاره کردیم، آشنایی با مفاهیم مختلف بازار به شما کمک می‌کند تا در معاملات بورسی خود بهتر عمل نمایید. برای اینکه بخواهید با تمامی این مفاهیم به خوبی آشنا شوید نیاز است در یک دوره آموزشی شرکت نمایید.

آکادمی پارسیان بورس با داشتن سابقه بیش از 8 سال در حوزه آموزش بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس، به شما هر آنچه باید در رابطه با معامله‌‎گری در بورس بدانید را آموزش خواهد داد. شما با شرکت در دوره آموزش بورس آکادمی پارسیان بورس می‌توانید به معامله‌گر یا تریدری ماهر تبدیل شوید. به این صورت است که با قرار دادن مفاهیم در کنار کار عملی، می‌توانید سود خوبی از بازار به دست آورید.

محاسبه پایه پولی بر اساس منابع

منابع پایه پولی شامل کلیه اقلام دارایی و بدهی ترازنامه بانک مرکزی – بجز سکه و اسکناس در جریان (N – C1) – و ذخایر سیستم بانکی (TR) است. بنابراین پول پرقدرت فقط با تغییر حداقل یکی از اقلام دارایی یا بدهی در ترازنامه بانک مرکزی می‌تواند تغییر کند.

محاسبه دارایی ها : B = FA +GS + D&A +OA

محاسبه بدهی‌ها : (CAP + OL) – GD – FL

 در این الگوهای محاسباتی به نمادهای زیر دقت کنید:

• FA به دارایی‌های خارجی بانک مرکزی گفته می‌شود.
• GS بدهی بخش دولتی یا نگهداری اوراق بهادار را معرفی می‌کند.
• D & A بدهی بانک‌ها یا وام به سیستم بانکی را نشان می‌دهد و معادل ذخایر ناشی از وام سیستم بانکی (BR) است.
• OA سایر دارایی‌های ترازنامه بانک مرکزی را تعریف می‌کند.
• GD سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی را معرفی می‌کند.
• CAP حساب سرمایه و نمایانگر ارزش کل سهام بانک مرکزی است.
• FL معرف بدهی‌های ارزی است.
• OL سایر بدهی‌ها را نشان می‌دهد.

در ترازنامه بانک مرکزی تغییر در میزان اسکناس و سکه یا سپرده‌های سیستم بانکی، مشروط بر تغییر یکی از اقلام دارایی یا بدهی ذکر شده است. این بدان معناست که هرگونه تغییر در مصارف (B) از طریق تغییر در منابع (B) صورت می‌پذیرد.

 روش‌های کنترل اسکناس و سکه در گردش

بانک مرکزی برای افزایش میزان اسکناس و سکه در دست مردم از روش‌های مختلفی بهره می‌برد که تعدادی از آن‌ها را از نظر می‌گذرانیم:

• دولت ارز ناشی از صادرات نفت را به بانک مرکزی تحویل دهد و در مقابل، معادل ریالی آن را دریافت کند. این عمل منجر به افزایش FA و (N – C1) در ترازنامه بانک مرکزی می‌شود.
• دولت از بانک مرکزی وام گرفته یا اوراق قرضه را به آن بفروشد. در این صورت GS و (N – C1) افزایش می‌یابند.

• بخش دولتی مقداری از سپرده‌های خود را در بانک مرکزی به جهت پرداخت حقوق کاهش دهد. در این صورت (N – C1) افزایش پیدا کرده و GD کاهش می‌یابد.
• اگر بانک مرکزی به صورت نقدی به سیستم بانکی وام دهد، در آن صورت مقدار (N – C1) و BR ، هر دو افزایش می‌یابد.

• کاهش (N – C1) زمانی ظاهر می‌شود که دولت یا سیستم بانکی، وام گرفته شده را به صورت نقد به بانک مرکزی بازپرداخت نکند. در نتیجه (N – C1) و GS در مورد دولت و (N – C1) و BR در مورد سیستم بانکی کاهش می‌یابد.
• در حالتی که دولت مالیات‌های نقدی را بگیرد و به حساب خود در بانک مرکزی واریز ‌کند،GD افزایش و (N – C1) کاهش پیدا می‌کند.

روش‌های ذکر شده از چه طریقی صورت می‌گیرد؟

فعالیت‌های ذکر شده معمولا از طریق چک و منبع سپرده‌های بانکی صورت می‌گیرد که باعث تغییر در جزء دیگر پایه پولی (TR) می‌شود. این تغییر در (TR) خود از طریق ایجاد تغییر در یکی از منابع پولی اتفاق می‌افتد. لازم به ذکر است در صورت تغییر (N – C1) (TR) نیز ممکن است تغییر کند که در این حال B را به شکل ثابت خواهیم داشت.

اگر دولت هزینه‌هایی از جمله پرداخت حقوق را با منبع سپرده‌هایش در بانک مرکزی پشتیبانی کند، می‌تواند با نوشتن چک تحت مسئولیت حساب خود در بانک مرکزی، حقوق اشخاص را پرداخت کند. شخص حقوق بگیر، چک دولت را در حساب خود، در سیستم بانکی به اجرا می‌گذارد. سیستم بانکی چک را جهت دریافت وجه به بانک مرکزی می‌فرستد. بانک مرکزی با افزایش سپرده‌ سیستم بانکی (TR)  ، از سپرده ای که دولت در بانک مرکزی دارد (GD) برداشت کرده و بر مبلغ حساب حقوق بگیر در سیستم بانکی می‌افزاید.

احتمال پیش آمدن حالت دیگری نیز وجود دارد. با دریافت وام سیستم بانکی از بانک مرکزی، قلم وام بانک مرکزی به سیستم بانکی در ترازنامه بانک مرکزی (BR) افزایش پیدا کرده؛ که این امر موجب افزایش سپرده‌ سیستم بانکی در بانک مرکزی (TR) ،به مبلغ معادل می‌شود.

روش مدیریت پایه پولی چیست ؟

همان‌طور که گفته شد پایه پولی، نوعی دارایی است که قابلیت ‌نقدشوندگی بالایی دارد و توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود و بانک مرکزی برای مدیریت تورم در کشور از پایه پولی استفاده می‌کند. در این بخش قصد داریم درباره این موضوع صحبت کنیم که روش مدیریت پایه پولی چیست و انواع آن را نام ببریم. درواقع بانک مرکزی به کمک پایه پولی قصد دارد رفتار مؤسسات مالی و شرکت‌ها را کنترل کند و از تورم جلوگیری کند. بانک مرکزی برای کنترل بازار از سیاست‌های زیر استفاده می‌کند.

1. عملیات بازار باز

یکی از روش‌ها و یا سیاست‌های مدیریت پایه پولی عملیات بازار باز است. درواقع دولت و بانک مرکزی در این روش سعی می‌کند به کمک خرید و یا فروش اوراق قرضه، با سود ثابت و معین میزان پول در بازار را کنترل کند. بانک مرکزی با این کار سعی در کنترل کردن تورم را دارد.

وقتی مردم تقاضا پول داشته باشند و به بیانی دیگر تقاضا برای پول نقد زیاد شود؛ بانک مرکزی برای تزریق پول به بازار اوراق قرضه را از مردم خریداری کرده و با این کار پول به بازار وارد می‌شود. در نتیجه پول در دست مردم زیادتر شده و تعادل بازار حفظ خواهد شد.

در پاراگراف قبل گفتیم اگر تقاضای برای پول زیاد شود راه کنترل بازار از طریق پایه پولی چیست. اما اگر برعکس آن رخ دهد؛ یعنی وقتی تقاضا برای پول کاهش یابد چه کاری باید انجام شود. اگر کاهش تقاضا توسط بانک مرکزی کنترل نشود پول ملی ارزش خودش را از دست خواهد داد. از این رو بانک مرکزی باید پول موجود در دست مردم را کم کند تا بتواند ارزش آن را حفظ کند. به همین منظور اوراق قرضه با بهره معین را به فروش می‌رساند و پول را از بازار کاهش می‌دهد. در نتیجه با کاهش میزان پول در بازار ارزش آن حفظ خواهد شد.

2. نرخ بهره

یکی دیگر از راه کنترل پایه پولی و نرخ تورم، نرخ بهره است. به بیان ساده‌تر افزایش و کاهش نرخ بهره باعث جذب یا دفع پول از بانک‌ها می‌شود و همین کار می‌تواند میزان پول در دست مردم و سایر بازارها را تحت‌تأثیر قرار دهد. اما زمانی که میزان تقاضای پول کاهش می‌یابد راه کنترل پایه پولی چیست. از آنجایی که بانک مرکزی کنترل نرخ بهره را در دست دارد اگر تقاضا پول کم شود؛ با افزایش نرخ بهره بانک‌ها موجب می‌شود که پول به سمت بانک روانه شود و تورم کاهش بابد.

البته باید این نکته را در نظر داشت که افزایش نرخ بهره باعث ضربه به دیگر بازارها می‌شود و رکود ایجاد می‌کند. از این رو این کار باید سنجیده انجام شود. اما با افزایش تقاضای مردم چه طور باید پول به دست مردم رساند. درواقع بانک مرکزی با کاهش نرخ بهره می‌تواند این تقاضا را کنترل کند. درواقع پول از بانک‌ها خارج می‌شود و تقاضای مردم کنترل خواهد شد.

دسته دوم نرخ بهره، نرخ بهرة بین بانکی است. زمانی که بانک‌ها دچار کسری بودجه می‌شوند از یکدیگر پول قرض می‌گیرند. در نتیجه بانک قرض‌دهنده میزانی سود دریافت می‌کند این میزان سود نیز توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود. افزایش و کاهش این نرخ بر روی میزان نرخی که بانک‌های برای حساب‌های بلندمدت، کوتاه‌مدت و… تصویب می‌کنند؛ تأثیر خواهد گذاشت.

3. ذخیره قانونی پول

تا به اینجا درباره این که پایه پولی چیست صحبت کردیم و دو تا از روش‌های تغییر در پایه پولی را بیان کردیم که این روش‌ها شامل نرخ بهره و عملیات بازار باز می‌شدند. در این بخش قصد داریم راجع به ذخیره قانونی پول صحبت کنیم. بانک مرکزی همیشه میزانی پول یا سپرده قانونی را برای مواقعی که مردم پول زیادی از بانک‌ها درخواست می‌کنند نگهداری می‌کند که در مواقع لزوم آن را به جامعه تزریق می‌کند.

میزان پولی که به اسم ذخیره قانونی پول در دست بانک مرکزی است می‌تواند متفاوت باشد و اگر بانک مرکزی تشخیص دهد برای کنترل بازار نیاز به استفاده از ذخایر قانونی پول دارد؛ این ذخایر استفاده خواهد شد. درواقع بانک مرکزی برای تزریق پول به بازار از نرخ ذخیره برداشت می‌کند و پول بیشتری به بازار تزریق می‌کند.

4. پایه پولی و عرضه پول

در این بخش قصد داریم درباره تفاوت پایه پولی و عرضه پول صحبت کنیم. درباره این موضوع که پایه پولی چیست در بخش‌های قبل به طور مفصل صحبت کردیم. پایه پولی باید نقدشوندگی بالایی داشته باشد که به‌سرعت بتوان بازار را با آن مدیریت کرد و جلوی تورم را گرفت. اما عرضه پول کل پول‌ها و دارایی‌هایی است که در یک کشور در گردش هستند این دارایی‌ها می‌توانند شامل دارایی‌هایی که نقدشوندگی کمی دارند؛ نیز می‌شود.

دارایی‌ها را به دسته‌های مختلف از لحاظ میزان نقد شوندگی تقسیم می‌شوند که این دسته‌ها به نام‌های M، M₁، M₂ و M₃ می‌شود. به ترتیب M نقدشونده‌ترین دارایی و M₃ دارایی‌هایی هستند که میزان نقدشوندگی کمی دارند. تمامی دارایی‌های یک کشور مستقل از این که نقدشونده هستند یا خیر شامل عرضه پولی کشور می‌شوند. ولی دارایی‌های دسته M₁ و M₂ می‌توانند جز پایه پولی باشند؛ زیرا نقدشوندگی بیشتری دارد. با توجه به نکاتی که در بخش پایه پولی چیست راجع به آن صحبت کردیم انواع دارایی‌ها با مثال شامل موارد زیر است.

M: این نوع دارایی بیشترین میزان نقدشوندگی را دارد. شامل اسکناس و پول نقد می‌شود.

M₁: این نوع دارایی میزان نقدشوندگی آن از M کمتر است؛ ولی می‌توان از این نوع دارایی به‌عنوان پایه پولی استفاده کرد. مثال برای این نوع دارایی حساب‌های بانکی است که سریع نقد می‌شود.

M₂: این نوع دارای میزان نقدشوندگی خیلی زیادی ندارد و از این نوع دارایی‌ها نمی‌توان به‌عنوان پایه پولی استفاده کرد. مثال برای این نوع دارایی می‌توان صندوق‌های مالی و یا حساب‌های کوتاه‌مدت نام برد.

M₃:این نوع دارایی کمترین میزان نقدشوندگی را دارد. مثالی برای این نوع دارایی می‌توان املاک را نام برد که نقدشوندگی خیلی کمی دارند.

رشد پایه پولی چیست؟

در بخش‌های قبل راجع به این موضوع که پایه پولی چیست صحبت کردیم. اما سؤال اینجاست که رشد پایه پولی چیست و آیا این اتفاق برای یک کشور مطلوب است یا خیر.

سال‌هاست که پایه پولی و میزان نقدینگی در ایران نسبت به سال قبل افزایش می‌یابد. این اتفاق در کل برای اقتصاد یک کشور زیاد مطلوب نیست. دلیل آن این است که اوضاع اقتصادی مؤسسات مالی کشور خیلی خوب نیست و فساد مالی، دلالی و رانت بازی در کشور خیلی زیاد است که بانک مرکزی برای رفع این مشکلات مجبور است هرسال نسبت به سال قبل پایه پولی خود را برای کنترل بازار افزایش دهد. در کل افزایش پایه پولی هر کشور نشان از رشد اقتصادی را منفی است.

درواقع رشد پایه پولی تورم را ایجاد می‌کند شما باید بانک مرکزی را تصور کنید که به‌جای سر و سامان دادن و بهبود اوضاع اقتصادی همانند مُسکن، برای کنترل تورم پایه پولی را افزایش می‌دهند. در نتیجه این موضوع کاهش میزان ارز کشور و معوق بانکی نیز با این موضوع جمع شوند مشکلات زیادی را برای بانک مرکزی ایجاد خواهد کرد.

تفاوت پایه پولی و نقدینگی چیست ؟

در این بخش قصد داریم راجع به تفاوت پایه پولی و نقدشوندگی صحبت کنیم در بخش‌های قبل به طور مفصل راجع به این موضوع که پایه پولی چیست صحبت کردیم. اما به طور خلاصه پایه پولی هر کشور میزان دارایی دست بانک مرکزی است که با آن می‌تواند بازار را مدیریت و کنترل کند. اما نقدینگی مفهوم متفاوتی است که برای میزان نقدشوندگی یک دارایی استفاده می‌شود. به بیانی دیگر می‌توان نقدینگی را میزان پول در جریان در هر مملکت عنوان کرد که بانک مرکزی پایه پولی را به‌عنوان یک دارایی نقدشونده در بازار به اجرا در می‌آورد.

اگر بخواهیم به طور خلاصه راجع به نقدینگی صحبت کنیم. نقدینگی به این معنی است که یک کالا و یا یک شی چه‌طور می‌تواند به‌راحتی نقد شود. برای مثال شما پول نقد در دست دارید. پول نقد، نقد شونده‌ترین کالا به‌حساب می‌آید و فرض کنید شما این پول نقد را به کامپیوتر تبدیل می‌کنید. کامپیوتر نقدشوندگی پایینی دارد؛ زیرا برای تبدیل آن به پول نقد و سپس تبدیل آن به دارای دیگر وقت زیادی نیاز دارید.

ضریب فزاینده پول

در این بخش قصد داریم راجع به ضریب فزاینده پول صحبت کنیم. در بخش‌های قبلی گفتیم که پایه پولی چیست اما ضریب فزاینده پول چه ربطی به پایه پولی دارد. درواقع پایه پولی توسط بانک مرکزی به بانک‌ها داده می‌شود و در ازای آن از بانک‌ها سود دریافت می‌کند. از طرف دیگر بانک‌ها این پول را به‌صورت وام به مردم می‌دهد و یا در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد که در هر دو صورت بانک کسب سود می‌کنند. در نهایت به پولی که بانک‌ها مازاد بر پولی که بانک مرکزی به آن‌ها پرداخت کرده است؛ به دست می‌آورند ضریب فزاینده پولی گفته می‌شود.

برای مثال فرض کنید بانک مرکزی هزار میلیون دلار به بانک‌ها با میزان بهره‌ای مشخص برای مدیریت بازار می‌دهد. سپس بانک‌ها با این پول در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند و یا آن را به‌صورت وام به مردم می‌پردازند. در نتیجه این کار باعث می‌شود بانک بیشتر از سودی که به بانک مرکزی پرداخت می‌کند سود کند. به میزان پولی که در ازای پروژه و یا وام به دست می‌آورد؛ ضریب فزاینده پول گفته می‌شود. در کشورهای تورمی معمولاً این ضریب خیلی زیاد است.

فرمول پایه پولی چیست؟

پایه پولی (B) را می‌توان با اطلاعات موجود فرموله کرد. اگر کل اسکناس و سکه‌های تولید شده را با N، مقدار اسکناس‌های نگهداری شده در بانک مرکزی برای کاربردهای روزانه را C و ذخایر سیستم بانک در بانک مرکزی را با R نمایش دهیم در این صورت فرمول پایه پولی بر حسب مصارف به صورت فرمول زیر خواهد بود.

$$B=(N-C)+R$$

مصارف پایه پولی چیست؟

1. سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی
2. سپرده‌های دیداری (جاری) بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به عنوان سپرده‌های اضافی نیز شناخته می‌شود.
3. اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و موسسات اعتباری غیربانکی است.

نتیجه‌گیری

در پایان لازم به ذکر این نکته است که تمرکز بر رشد پایه پولی و همچنین عدم توجه به محدود کردن خلق اعتبار و نقدینگی بانکها و موسسات اعتباری تاثیر مثبتی بر کاهش نرخ رشد نقدینگی ندارد. چرا که ضریب فزاینده‌ی پول قدرت افزایش حجم پول را بر اساس فعالیت بانک‌های تجاری معرفی می‌کند. به عبارت ساده‌تر نشان‌دهنده‌ی این است که به ازای هر واحد پایه پولی، حجم پول تا چه اندازه تغییر می‌کند.

از آنجایی که ضریب فزاینده خلق نقدینگی عدد ثابتی نیست، امکان کاهش یا افزایش آن وجود دارد. با این حال نقش اساسی در رشد بلندمدت نقدینگی ایفا نمی‌کند. بنابراین محتمل است که تلاش برای کوچک کردن ضریب فزاینده‌ی خلق نقدینگی، کاهش نرخ رشد نقدینگی را در پی نداشته باشد. از این رو لازم است نظارتی دقیق بر قدرت خلق اعتبار و همینطور نقدینگی بانک‌ها صورت گیرد تا این اطمینان حاصل شود که خلق نقدینگی در بلندمدت، با نیاز بخش حقیقی اقتصاد متناسب خواهد بود و به بی‌ثباتی اقتصاد کلان نمی‌انجامد.

در صورتی که قصد یادگیری تابلو خوانی بورس را دارید، حتما در دوره آموزش تابلو خوانی آکادمی پارسیان بورس، برگزارکننده دوره جامع آموزش بورس در مشهد شرکت کنید.

سوالات متداول

• تعریف پایه پولی چیست؟
  پایه پولی به سکه، اسکناس یا اعتباری گفته می شود که بانک مرکزی آن را منتشر می‌کند؛ به عبارت دیگر، پایه پولی به کل پول ایجاد شده توسط بانک مرکزی با قدرت نقدشوندگی بالا است. اطلاعات دقیق‌تر را در ادامه مطلب خواهید یافت.
• منابع پایه پولی چیست؟
  طلا، دارایی های خارجی، دارایی ترازنامه،  بانک های بدهکار، خالص دارایی ها، همگی از منابع پایه پولی کشور هستند که در مقاله کامل آنها را توضیح داده ایم.

مقالات مرتبط: