تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

تورم مفهومی است که این روزها همه با آن درگیر بوده و باید بدانید که می‌تواند روی تمامی جنبه‌های زندگی ما تاثیرگذار باشد. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مطلب از آکادمی پارسیان بورس در رابطه با این مفهوم صحبت کرده و شما را با انواع، جزئیات و تاثیری که بر بازار سهام دارد، آشنا نماییم. با ما همراه باشید.

تورم چیست؟

تورم، یک مفهوم اساسی اقتصادی است که به افزایش مداوم سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد در طول زمان اشاره دارد. تورم قدرت خرید پول را از بین می‌برد. به بیان بهتر، در یک اقتصاد با تورم بالا با همان مقدار پول، کالاها و خدمات کمتری می‌توان خریداری کرد.

این مفهوم معمولاً با استفاده از شاخص‌هایی مانند شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یا شاخص قیمت تولید کننده (PPI) اندازه‌گیری می‌شود که میانگین تغییرات قیمت سبدهای خاص کالا را نشان می‌دهد.

تورم می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات، افزایش هزینه‌های تولید، اختلالات زنجیره تامین یا سیاست‌های پولی دولت‌ها که باعث افزایش عرضه پول می‌شود، ممکن است باعث افزایش شوند. تورم خفیف به طور کلی نشانه یک اقتصاد سالم و منعکس کننده رشد متوسط اقتصاد یک کشور است. با این حال، تورم بالا یا ابر تورم می‌تواند منجر به بی‌ثباتی اقتصادی، کاهش ارزش پس انداز و عدم قطعیت در بازارهای مالی شود.

درک این پدیده برای سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان به یک اندازه مهم است، زیرا بر تصمیمات مالی، سیاست‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی مالی بلندمدت تأثیر می‌گذارد.

تورم می‌تواند روی بازار بورس نیز تاثیرگذار باشد. بورس بازاری است که می‌توانید در آن انواع اوراق بهادار، سهام و کالا را خریداری کرده و از بالا  رفتن قیمت، سود به دست آورید. در واقع یک روش سرمایه گذاری است که می‌تواند به عنوان شغل دوم نیز شناخته شود. اگر به شناخت این بازار مالی علاقه‌مند هستید، می‌توانید به مقاله بورس چیست؟ مراجعه کنید.

انواع تورم

هنگامی که این پدیده‌ را مورد بررسی قرار می‌دهیم باید بدانیم که تورم به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد و درک انواع مختلف این پدیده که می‌تواند بر اقتصاد و بازارها تأثیر بگذارد بسیار مهم است. در این بخش به بررسی انواع مختلف تورم می‌پردازیم و ویژگی‌های متمایز و پیامدهای بالقوه آن را برای بازار سهام روشن خواهیم کرد:

1. تورم ناشی از فشار تقاضا

زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضای کل، از عرضه کالاها و خدمات موجود پیشی بگیرد و قیمت‌ها را به سمت بالا هدایت کند. در بازار سهام، تورم کشش تقاضا می‌تواند نشان‌دهنده یک اقتصاد قوی باشد که به طور بالقوه افزایش درآمد شرکت‌ها و رشد قیمت سهام را به دنبال دارد.

2. تورم ناشی از فشار هزینه

این نوع از تورم ناشی از افزایش هزینه‌های تولید، مانند دستمزدهای بالاتر یا قیمت مواد خام است و می‌تواند حاشیه سود را برای شرکت‌ها کاهش دهد. سرمایه‌گذاران ممکن است شاهد نوسانات قیمت سهام باشند زیرا کسب و کارها با این هزینه‌های فزاینده روبه‌رو می‌شوند.

3. تورم داخلی

به عنوان تورم دستمزد-قیمت نیز شناخته می‌شود و از چرخه‌ای ناشی می‌شود که در آن دستمزدهای بالاتر منجر به هزینه‌های تولید بالاتر و متعاقباً به قیمت‌های بالاتر برای کالاها و خدمات می‌شوند. بازار سهام ممکن است بر اساس نحوه مدیریت هزینه‌های نیروی کار و حفظ سودآوری شرکت‌ها به تورم داخلی واکنش نشان دهد.

4. ابر تورم

افزایش سریع و بیش از حد قیمت‌ها که می‌تواند پیامدهای اقتصادی شدیدی داشته باشد. ابر تورم می‌تواند قدرت خرید را کاهش دهد و بازارهای سهام را ناآرام کند، زیرا عدم اطمینان و بی‌ثباتی مالی بسیار زیاد است.

سرمایه‌گذاران می‌توانند با درک تفاوت‌های ظریف این نوع تورم‌ها، واکنش‌های بالقوه بازار را بهتر ارزیابی کنند و استراتژی‌های خود را بر اساس آن تنظیم کنند. ما در ادامه به درهم تنیدگی تورم با بازار سهام می‌پردازیم و راهبردهایی را برای عبور از آن نشان می‌دهیم.

بررسی تورم در بازار ایران

چشم‌انداز اقتصادی ایران با چالش‌های تورمی زیادی رو به رو است و نمودارها، افزایش تورم مداوم را نشان می‌دهند. در سال‌های اخیر، ایران با فشارهای تورمی قابل توجهی مواجه بوده است و بین کشورهای جهان نیز جزو کشورهای دارای بیشترین تورم شناخته می‌شود. این پدیده ناشی از عواملی مانند تنش‌های ژئوپلیتیکی و تحریم‌های اقتصادی است.

این پدیده که گاهی با عنوان ابرتورم ایران نیز شناخته می‌شود منجر به نوساناتی در بازار سهام ایران شده و بر احساسات سرمایه‌گذاران و عملکرد شرکت‌ها تأثیر گذاشته است. درک ماهیت متمایز تورم در ایران برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال سود در بازارهای مالی آن هستند حیاتی است. با درک پیچیدگی های تورم ایران، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای در این محیط پیچیده بگیرند.

تورم چگونه محاسبه می‌شود؟

تورم از طریق محاسبه تغییرات قیمت‌های یک سبد از پیش تعریف‌شده از کالاها و خدمات در طول زمان به دست می‌آید. متداول‌ترین معیار مورد استفاده برای این منظور، شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) است. در ادامه یک نمای کلی ساده از نحوه محاسبه تورم ارائه می‌کنیم:

1. انتخاب سبد کالا: اقتصاددانان و آماردانان، سبد کالا و خدماتی را انتخاب می‌کنند که معمولاً توسط یک مصرف‌کننده معمولی خریداری می‌شوند. این سبد معمولاً شامل اقلامی مانند غذا، پوشاک، مسکن، حمل و نقل، مراقبت‌های بهداشتی و … است.
2. جمع آوری اطلاعات قیمت: قیمت اقلام موجود در سبد به طور منظم از مکان‌ها و منابع مختلف در سراسر کشور جمع آوری می‌شود. این قیمت‌ها معمولاً ماهانه جمع‌آوری می‌شوند، اگرچه دفعات آن می‌تواند متفاوت باشد.
3. محاسبه شاخص: شاخص CPI با مقایسه قیمت‌های جاری اقلام موجود در سبد و قیمت‌های همان اقلام در یک دوره پایه محاسبه می‌شود که اغلب به عنوان سال پایه شناخته می‌شود.

فرمول مورد استفاده به این صورت است:

CPI = (هزینه سبد در سال جاری / هزینه سبد در سال پایه) ضرب در 100

تعیین نرخ تورم: برای یافتن نرخ تورم، CPI سال جاری را با CPI سال قبل مقایسه ‌کنید.

فرمول نرخ تورم: نرخ تورم = [(CPI در سال جاری – CPI در سال قبل) / CPI در سال قبل] ضرب در 100

این نرخ تورم محاسبه شده نشان‌دهنده درصد تغییر سطح قیمت از یک دوره به دوره دیگر است و یک شاخص اقتصادی حیاتی است که توسط دولت‌ها، بانک‌های مرکزی، سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها برای درک و پاسخ به تغییرات سطح قیمت در یک اقتصاد کشوری استفاده می‌شود.

عوامل تاثیرگذار بر تورم

تورم پدیده‌ای چند وجهی است که تحت تأثیر مجموعه‌ای از عناصر به هم پیوسته بوده و چشم اندازهای اقتصادی را شکل می‌دهد. در ادامه به بررسی روندهای تورمی خواهیم پرداخت تا تأثیر آن بازارها، خصوصا بازار سهام را بهتر درک کنیم.

1. سیاست پولی: بانک‌های مرکزی از طریق نرخ بهره و عرضه پول، نقش اساسی در کنترل تورم دارند. تغییر در این پارامترها می‌تواند فعالیت اقتصادی را بیشتر یا کمتر کند و به طور مستقیم بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد.
2. پویایی تقاضا و عرضه: زمانی که تقاضا از عرضه بیشتر باشد، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند. عرضه مازاد نیز می‌تواند منجر به کاهش تورم شود. این نوسانات بر رفتار مصرف‌کننده و احساسات سرمایه‌گذار تأثیر می‌گذارد.
3. عوامل ناشی از فشار هزینه: افزایش هزینه‌های تولید، که اغلب توسط عواملی مانند افزایش دستمزدها یا کمبود منابع ایجاد می‌شود، می‌تواند قیمت ها را بالاتر برده و بر سودآوری شرکت‌ها و ارزش‌گذاری سهام تأثیر بگذارد.
4. شوک‌های خارجی: تنش‌های ژئوپلیتیک، بلایای طبیعی و رویدادهای جهانی می‌توانند زنجیره‌های تامین را مختل کنند و باعث کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها شوند که در سراسر بازارها بازتاب می‌یابد.
5. انتظارات مصرف‌کننده: اگر مصرف‌کنندگان افزایش قیمت‌ها در آینده را پیش‌بینی کنند، ممکن است هزینه‌های جاری را بیشتر کرده و به تورم ناشی از تقاضا کمک کنند.

درک این عناصر به سرمایه‌گذاران بازار سهام بینشی در مورد چگونگی اثر موج تورم در اقتصادها و بازارها و تأثیرگذاری بر استراتژی‌های سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد.

چگونگی کنترل تورم

کنترل تورم هدف حیاتی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای تضمین ثبات اقتصادی است. این بخش به بررسی استراتژی‌های به کار گرفته شده برای مدیریت فشارهای تورمی و حفظ محیط متعادل برای رشد در فشار تورم می‌پردازد:

1. سیاست پولی: بانک‌های مرکزی نرخ بهره و عرضه پول را برای تأثیرگذاری بر هزینه و مخارج تنظیم می‌کنند و در نتیجه تورم ناشی از تقاضا را کنترل می‌کنند.
2. سیاست مالی: دولت‌ها می توانند مالیات و مخارج عمومی را تغییر دهند تا تقاضا را تعدیل کرده و قیمت‌ها را تثبیت کنند.
3. سیاست‌های طرف عرضه: تشویق به افزایش تولید و کارایی می‌تواند با افزایش عرضه به کنترل این پدیده کمک کند.
4. مدیریت نرخ ارز: مدیریت ارزش ارز می‌تواند بر هزینه‌های واردات و صادرات و همچنین بر قیمت‌های داخلی تأثیر بگذارد.
5. کنترل دستمزد: تنظیم افزایش دستمزد از افزایش شدید تورم داخلی جلوگیری می‌کند.
6. کنترل قیمت: محدود کردن موقت قیمت کالاهای اساسی از افزایش ناگهانی قیمت جلوگیری می‌کند.

با درک این استراتژی‌ها، سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران می‌توانند تأثیر تورم، تقویت انعطاف‌پذیری اقتصادی و حفظ سلامت بلندمدت بازارها را کنترل کنند.

ارتباط تورم و بازار سهام

ارتباط بین تورم و بازار سهام یک فعل و انفعال ظریف است که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه داشته باشند. در ادامه به بررسی این مسئله می‌پردازیم:

1. تأثیر بر بازده واقعی: تورم بالا قدرت خرید را کاهش می‌دهد و به طور بالقوه بازده واقعی سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش می‌دهد.
2. تاثیر بر عملکرد برخی صنایع خاص: برخی از بخش‌های اقتصاد، مانند بخش تولید کالا، ممکن است در دوره‌های تورمی وضعیت بهتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر، مانند بخش‌های مربوط به مصرف، ممکن است با مشکل مواجه شوند.
3. نرخ‌های بهره: بانک‌های مرکزی ممکن است نرخ‌ها را برای مقابله با تورم افزایش دهند که بر هزینه‌ها و ارزش‌گذاری سهام تأثیر می‌گذارد.
4. نوسانات سود: درآمد شرکت‌ها ممکن است با تطبیق هزینه‌های تولید و رفتار مصرف‌کننده با تورم در نوسان باشد.
5. چشم انداز بلندمدت: سهام از نظر تاریخی به دلیل پتانسیل افزایش درآمد در طول زمان به عنوان محافظ در برابر تورم عمل می‌کنند.

پیمایش رابطه تورم و سهام مستلزم درک این پویایی‌ها و تنظیم استراتژی‌ها برای کاهش ریسک‌ها و استفاده از فرصت‌ها است. برای اینکه بخواهید سخت‌ترین شرایط را به سودآورترین لحظات تبدیل کنید، نیاز است تا اطلاعات خود را در رابطه با بازار افزایش دهید. شما می‌توانید با شرکت در دوره آموزش بورس در مشهد، به راحتی خود را به تریدری ماهر تبدیل کرده و بیشترین سود را از بازار به دست آورید.

نتیجه گیری

در این مطلب شما را با مفهوم تورم و تاثیراتی که در تمامی جنبه‌های زندگی دارد آشنا کردیم. تورم تاثیرات زیادی در بازار سهام نیز دارد و شما می‌توانید با دانش و مهارت کافی، از این موقعیت به نفع خود استفاده نمایید.

در نهایت می‌توانید سوالات خود را از طریق بخش کامنت با کارشناسان مجموعه در میان بگذارید.

سوالات متداول

1. تورم چه تاثیری بر عملکرد بازار سهام دارد؟
   تورم بالا قدرت خرید را از بین برده و به طور بالقوه بازده واقعی سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش می‌دهد و به طور کلی بازار سهام را در کوتاه مدت مختل می‌کند اما بازار سهام می‌تواند در بلندمدت به عنوان ابزار تخلیه فشار تورم برای سرمایه‌گذاران عمل کند.
2. سرمایه‌گذاران چگونه می‌توانند از پرتفوی خود در برابر اثرات تورم محافظت کنند؟
   سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مانند کالاها، املاک و مستغلات و سهام بخش‌هایی که از لحاظ تاریخی در طول تورم عملکرد خوبی دارند، می‌تواند به کاهش ریسک‌ها کمک کند.
3. آیا تورم در ایران بر بازار سرمایه اثر گذاشته است؟
   بله. تورم ایران باعث کاهش سود و عدم قطعیت در بازار سرمایه شده است با این حال امکان کاهش ریسک سرمایه‌گذاری وجود دارد.